آشنایی با بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان

مقدمه:

انسان از گذشته های دور با بیماری های مشترک آشنا بوده و نشانه بعضی از بیماری های خود را در حیوانات جستجو می کرده است.

قرن ها پیش پی برده اند که سلامت انسان در گرو سلامت حیوان است و عوامل بیماری زای مختلفی وجود دارد که از حیوانات خصوصاً دام به انسان منتقل شده و ایجاد بیماری می نماید که زئونوز «Zoonose» خوانده می شود. اجرام میکروبی، ویروسی، مایکوپلاسمایی، انگلی و قارچی می توانند از راههای مختلف (تماس، خوراکی، استنشاقی، خراش های پوستی و ...) بیماری را به انسان منتقل نمایند.تمامی موجودات زنده اعم از پستاندار، خزنده، پرنده، آبزی و حشره نیز می توانند در انتقال بیماری دخالت داشته باشند.

بنابراین آگاهی از عوامل بیماری زا و مخازن آنها جهت پیشگیری از این بیماریها و تأمین امنیت بهداشتی و اقتصادی موثر خواهد بود.با وجود اینکه تاکنون بیش از صدها نوع بیماری مشترک شناسایی شده، در ادامه تنها به ذکر چند بیماری مشترک پرداخته.

 

تب مالت(بروسلوزیس):

شایعترین بیماری باکتریایی مشترک بین انسان و دام می باشد که با علایم درد کمر و درد مفاصل، تعریق، سردرد و تب مواج در انسان همراه می باشد.

علائم در انسان: تب، سردرد، عرق، ضعف عمومی، بی خوابی، درد کمر و پشت و دردهای عمومی سراسر بدن.

علائم بیماری

مهمترین علامت بیماری در دامها سقط جنین به خصوص در ماههای آخر آبستنی می باشد و ممکن است در یک گله به سقط تعداد زیادی از دامها منجر شود که علاوه بر ایجاد معضلات بهداشتی موجب ضرر و زیان فراوانی می شود.

 

راههای کنترل و پیشگیری از انتقال بیماری در دامها

-واکسیناسیون مرتب دامها مطابق با برنامه سازمان دامپزشکی کشور.

- آزمایش مرتب دامها (تست بروسلوز) بصورت برنامه ریزی شده و سالیانه.

رعایت ضوابط بهداشتی شامل:

-جلوگیری از ورود دام جدید به گله بدون داشتن گواهی سلامت.

- محصور کردن دامداری و جلوگیری از ورود حیوانات وحشی.

- داشتن زایشگاه و ضدعفونی آن بعد از هر زایمان.

- در صورت مشاهده سقط، ارسال جفت یا جنین سقط شده به آزمایشگاه، جهت آزمایش بروسلوز.

حذف دامهائیکه از طریق تست مشخص می شود بهترین راه مبارزه با بیماری تب مالت می باشد.

راههای پیشگیری از ابتلای تب مالت در انسان

-استفاده از لبنیات پاستوریزه، مهمترین و اساسی ترین جلوگیری از ابتلاء به تب مالت می باشد.

- در صورت تهیه پنیر در منازل، لازم است پنیر قبل از مصرف در آن نمک اشباع شده نگهداری و سپس مصرف شود.

- هنگام کمک به زایمان گاو، از دستکش استفاده شود.

- از تماس با جفت یا جنین سقط شده خودداری شود.

 

هاری                                                      

بیماری ویروسی عفونی حاد و بسیار کشنده سیستم عصبی می باشد که تمام پستانداران نسبت به این بیماری حساس بوده و به آن مبتلا می شوند و با بروز نشانی بیماری در انسان یا حیوان مبتلا، مرگ حتمی رخ خواهد داد.

راههای انتقال بیماری                        

-بیشترین راه انتقال بیماری به سگ، روباه، گربه، گرگ، شغال، و انسان و ... از طریق گزیده شدن توسط حیوان هار، به بیماری مبتلا می شوند.

- خوردن بافت های آلوده به ویروس هاری به صورت خام.

- آلودگی خراش ها و یا زخم های پوستی با ترشحات حاوی ویروس هاری، به خصوص بزاق دام مبتلا.

- مهمترین راه انتقال هاری، گاز گرفتگی و خراش توسط حیوانات است.

علائم بیماری در حیوانات

-مهمترین نشانی هاری در حیوانات، تغییر رفتار آنهاست.حیوان شدیداً حالت تهاجمی به خود گرفته، از آب، از نور و آتش ترس داشته و تمایلی به خوردن آب و غذا ندارد، و به تدریج علائم فلجی را نشان می دهد.

- سگ هار مرتباً زوزه می کشد و ترشحات بزاقش افزایش یافته به گاز گرفتن انسان و یا هر شیء دیگری تمایل دارد.

راههای کنترل و پیشگیری در انسان و حیوان

-مهمترین راه کنترل بیماری هاری اتلاف سگ هاری ولگرد می باشد.

- از تحریک سگ ها و گربه ها جداً بایستی پرهیز شود چون شایعترین موارد گزیدگی توسط آنها ایجاد می شود.

- در صورت گاز گرفتگی توسط سگ یا گربه، بلافاصله محل را با آب و صابون چندین بار شسته و ضد عفونی نموده، جهت واکسیناسیون هاری لازم است سریعاً به مراکز بهداشتی مراجعه نمایید.

- واکسیناسیون سگ و گربه خانگی از مهمترین برنامه های کنترل بیماری می باشد.

شاربن

از جمله بیماری های باکتریی مشترک بین انسان و حیوان است که می تواند بسیار خطرناک و کشنده باشد.

علائم بیماری در دام

-تلفات سریع و ناگهانی دام های مبتلا به گونه ای که بدون هیچگونه علامتی از بیماری، دام تلف می شود(دوره نهفته بیماری یک ساعت است.)

- از منافذ طبیعی بدن دام تلف شده خون جاری شده و در لاشه صلابت نعشی وجود ندارد، خون آن نیز منعقد نمی شود.

- در صورتیکه قبل از تلف شدن، دام ذبح شود، لاشه دام شاربنی پر خون و گوشت استحصالی تیره می باشد و مصرف آن نیز بسیار خطرناک می باشد.

راههای کنترل و پیشگیری

-واکسیناسیون همه ساله دامها.

خودداری از چرانیدن گوسفند و بز در مناطق آلوده؛ چون باکتری شاربن در مجاورت هوا به صورت مقاوم درآمده و می تواند تا 60 سال در محیط، قدرت بیماریزایی داشته باشد.

-عدم استفاده از روشور(سفیدابه)؛ به دلیل اینکه از نخاع گوسفند تهیه شده و با ایجاد خراش در پوست، هنگام استحمام باعث بروز بیماری می گردد.

عدم استفاده از مصرف گوشتهای فاقد مهر دامپزشکی

-در صورت مشاهده تلفات سریع در دامداری، دام تلف شده باید سوزانیده یا به روش بهداشتی دفن شود.