چالش ها و راهکارهای تنوع بخشی پایدار اقتصاد شهرهای کوچک

عقیل گنخکی- دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری

افزایش روند شهر نشینی در مناطق مختلف جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران با پیامدها و چالش های گوناگون همراه بوده است.پیدایش شهرهای کوچک به صورت افزایش جمعیت روستاها و یا ایجاد شهرهای از پیش برنامه ریزی شده(شهرهای جدید) که اولی ویژگی های عمده روستا شهری دارد، در بسیاری از مناطق کشور به ویژه استان بوشهر دیده می شود.بسیاری از شهرهای استان با به حد نصاب رسیدن جمعیت روستا به شهر تبدیل شده اند و با وجود توانمندی ها و فرصت های متعدد، اما از نظر مدیریتی و از همه مهم تر از نظر توان مالی با مشکلات زیادی روبرو هستند.

اقتصاددانان و کارشناسان حوزه اقتصاد شهری، شهرها را مانند شرکت های خصوصی در نظر می گیرند که با قوی تر شدن محرک های اقتصادی این شرکت ها، به دلیل تشریک مساعی در هزینه ها و افزایش درآمد ها، می توانند به بیلان مثبت مالی دست یابند و از این نظر و در رقابت با سایر شرکت ها برای دستیابی به منابع محدود به مزیت رقابتی دست یابند.با بررسی غول های اقتصادی در جهان و چگونگی بهره کشی آن ها از منابع موجود از نقاط مختلف جهان و جریان این منابع به سمت مراکز استقرار این شرکت ها، می توان به الگوی سیر منابع و انرژی به شهرها نیز پی برد. از این نظر است که توان اقتصادی و استفاده از ظرفیت های موجود در شهرها در جهت افزایش سرانه درآمد سهامداران که همان شهروندان و ذینفعان مختلف شهرها می باشند، به عنوان اصلی ترین عامل پیشرفت شهرها به ویژه شهرهای کوچک و روستا شهرها شناخته می شود.

عمده مشکلات مالی شهرهای کوچک استان را می توان ناشی از نبود منابع مالی پایدار، وابستگی شدید به منابع دولتی و غیر محلی و نبود توازن و تعادل در هزینه ها و درآمدها دانست. در این بین، وابستگی مدیریت شهرهای کوچک استان به منابع مالی دولتی در سال های اخیر سبب شده است تا شهرها و مدیران محلی کمتر به دنبال ایجاد منبع مالی پایدار برای خود باشند.از این رو مدیریت شهری در روستا شهرها باید بتوانند همانند مدیران شرکت های اقتصادی و با بهره گیری از شیوه های مؤثر و کارآمد علاوه بر منابع بیرونی، از همه منابع و سرمایه های موجود شهر را در جهت ارزش آفرینی بیشتر و در نتیجه دستیابی به سطح بالاتر خدمات شهری، که همان بهبود کیفیت زندگی برای همه شهروندان بر پایه عدالت اجتماعی است بسیج نماید.

با وجود این چالش اما با بررسی دقیق تر از ظرفیت های درونی شهرهای استان در میابیم که بسیاری از این شهرها ظرفیت های نهفته و آشکار متعدد دارند که می تواند با بهره گیری از رویکردهای نوین برنامه ریزی شهری و فراهم سازی زمینه تطبیق پذیری این رویکردها با شرایط و محدودیت های موجود، در جهت تنوع بخشی به اقتصاد شهرهای کوچک از آن ها استفاده نمود. به طور مثال ظرفیت های شهرهای ساحلی استان در حوزه های گردشگری ساحلی، تجارت، ورزش های آبی و... از نمونه های ظرفیت های بالقوه ای است که به طور شایسته در جهت افزایش توان اقتصادی این شهرها استفاده نشده است.بنابراین با بازنگری در وضعیت موجود شهرهای کوچک استان و با بهره گیری از ظرفیت های موجود و البته با برنامه ریزی دقیق بلند مدت و استفاده از دانش روز، می تواند در جهت تنوع بخشی پایدار اقتصاد این شهرها گام برداشت و زمینه توسعه و آبادانی آن ها را بیش از پیش فراهم نمود.

• < قبلی
• بعدی >