بلاتکلیفی ما در دوره پساسوخت فسیلی

محمد جعفری-کارشناس ارشد مهندسی صنایع

1-به گزارش رویترز، یک روز پیش از جلسه سالانه سهامداران تویوتا با هدف بررسی دقیق مدیریت و راهبرد شرکت، از این طرح رونمایی شد. طرحی که شامل چرخش تدریجی به ‌سوی فناوری خودروهای برقی باتری ‌دار است که زیر نظارت آکیو تویودا، ‌مدیرعامل سابق این شرکت، آغاز شد. تویوتا گفت قصد دارد ساختن نسل جدید باتری ‌های لیتیوم-یونیرا از سال ۲۰۲۶ آغاز کند، باتری ‌هایی که امکان طی مسافت ‌های طولانی ‌تر و شارژ سریع ‌تر را فراهم می کنند. طبق گزارش رویترز، این شرکت هم چنین اعلام کرد به «پیشرفت بزرگی در عرصه فناوری» دست یافته که پاسخگوی مشکل دوام باتری ‌های حالت جامد است و گفت در حال ابداع روش هایی برای تولید انبوه این باتری ها با هدف تجاری سازی آن ها در بازه ۲۰۲۷ تا ۲۰۲۸ است. باتری ‌حالت جامد نسبت به باتری های مایع الکترولیتی موجود می تواند انرژی بیشتری در خود نگه دارد. خودروسازان و تحلیلگران انتظار دارند استفاده از این باتری ها، با پاسخگویی به یکی از دغدغه های بزرگ مصرف کنندگان، یعنی مسافت بین دو شارژ باتری، گذار به خودرو برقی کامل را سرعت بخشد. با این حال، این باتری هنوز گران است و احتمالا تا سال ها همگرا نخواهند ماند. تویوتا استثنائاً شرایط استفاده از باتری های لیتیومی فسفات آهن را فراهم می کند، باتری هایی که عملکرد بهتری دارند، جانشین ارزان تری برای باتری لیتیوم-یونی هستند، و این شرکت را به فکر استفاده از خودرو برقی در چین انداخته است، کشوری که بزرگ ترین بازار خودرو جهان را دارد. به گزارش رویترز، تویوتا گفته است در بازار خودروهای گران قیمت، فناوری خودرو برقی را با باتری پربازده ‌تر لیتیوم-یونی تولید خواهد کرد که امکان طی کردن مسافت هزار کیلومتری را فراهم می کند. خودرو تسلای مدل وای (Y)، که باتری لیتیوم-یونی و برد زیادی دارد و پرفروش ترین خودرو برقی در جهان است، بر اساس استانداردهای آمریکا قادر به طی کردن حدود ۵۳۰ کیلومتر راه است. به گفته تویوتا، خودرو برقی با باتری حالت جامد تا ۱۲۰۰ کیلومتر برد خواهد داشت و فقط ۱۰ دقیقه طول می‌کشد تا شارژ شود. در مقایسه با این خودرو، شبکه سوپر شارژر تسلا، که در نوع خود بزرگ ترین شبکه است، امکانی معادل ۳۲۱ کیلومتر برد و شارژ ۱۵ دقیقه ای را فراهم می‌کند.

2-بزرگ ترین توربین بادی جهان با توان تامین برق 36 هزار خانه در نزدیکی ساحل شرقی چین به نام ساحلف وجیان افتتاح شد. این توربین عظیم‌ الجثه توان تولید 16 مگاوات برق را دارد که در نمونه خود نظیر ندارد. البته در ساخت این توربین بزرگ دو شرکت (China Three Gorges Corporation (CTGC و Goldwind Scienceand Technology با یکدیگر همکاری کرده‌اند. گفتنی ‌ست که بزرگ ترین توربین بادی دنیا تولید آلودگی را به طرز چشم گیری کاهش می‌دهد. صنعت انرژی های تجدیدپذیر چین بزرگ ترین توربین بادی جهان را راه اندازی کرد. دو شرکت (China Three Gorges Corporation (CTGC وGoldwind Science and Technology با همکاری یکدیگر این توربین 16 مگاواتی را در فاصله 33 کیلومتری ساحل فوجیان در جنوب شرق چین ساخته‌اند. طول تیغه های این توربین به 252 متر می رسد و در محیطی بالغ بر 50 هزارمتر مربع حرکت می کنند. این محیط تقریباً برابر با اندازه هفت زمین فوتبال است. حالا که این توربین به شبکه برق وصل شده، هر بار گردش آن می‌تواند 34.2 کیلووات-ساعت انرژی تولید کند. این پروانه غول پیکر در منطقه ای نصب شده که میزبان بادهای سطح 7 است. به عبارت دیگر، سرعت بادهایی که در این منطقه می‌ وزد، در اکثر روزهای سال از 51 کیلومتر بر ساعت فراتر می‌رود. اگر این توربین یک سال کامل کار کند، می تواند 66 گیگاوات‌-ساعت برق بدون آلودگی کربنی تولید نماید. با این مقدار تولید الکتریسیته می توان از سوختن 20 هزارتن زغال ‌سنگ و انتشار 54 هزارتن کربن جلوگیری کرد. این مقدار از تولید انرژی با کمک یک توربین می تواند کمک شایانی به پیشرفت صنعت انرژی های تجدیدپذیر چین کند. با این ‌حال، چالش ‌هایی را هم به ‌وجود می ‌آورد. منطقه تنگه تایوان که این پروانه داخلش ساخته شده، مستعد طوفان است. این طوفان ‌ها می ‌توانند به گردش پره‌ها کمک کنند، اما در عین‌ حال باید دید که این سازه تا چه اندازه در برابر آن ‌ها ایستادگی خواهد داشت. چین به ‌طور هم‌ زمان چندین پروژه توسعه توربین ‌های بادی غول‌ پیکر را پیش می ‌برد که یکی از آن‌ ها مجدداً توان 16 مگاواتی و دیگری با توان 18 مگاواتی در دسترس قرار خواهند گرفت.

3-در سال ۲۰۲۰، اتحادیه اروپا استراتژی جدید هیدروژن خود را به عنوان بخشی از هدف خود برای دستیابی به کربن خنثی در تمام صنایع خود تا سال ۲۰۵۰ تعیین کرد. بلوک منطقه ‌ای هدف جاه طلبانه ‌ای را برای ایجاد حداقل ۴۰ گیگاوات الکترولیز در داخل مرزها تا سال ۲۰۳۰ یا ۱۶۰ برابر ظرفیت جهانی کنونی در حدود ۲۵۰ مگاوات در نظر گرفت. اتحادیه اروپا هم چنین قصد دارد از توسعه ۴۰ گیگاوات دیگر هیدروژن سبز در کشورهای مجاور حمایت کند که می‌ توانند تا همان تاریخ به منطقه صادر کنند. اتحادیه اروپا هم چنین در نظر دارد تا سال ۲۰۲۴ حداقل ۶ گیگاوات الکترولیز هیدروژنی تمیز نصب نماید. یک مطالعه جدید به نمایندگی از حمل و نقل و محیط زیست (T&E) نشان داده است در حالی که شرکت های بزرگ شل، بی پی، توال و انی به طور فعال در هیدروژن سرمایه گذاری می کنند، سهم عمده سرمایه گذاری سبز آنها به جای توسعه سوخت های حمل و نقل سبز، کاهش شد تکربن در عملیات پالایشگاهی آنها است. در حقیقت، این مطالعه نشان داده است که از ۳۹ میلیارد یورو سرمایه گذاری برنامه ریزی شده بخش پالایش در سوخت‌ های جای گزین تا سال ۲۰۳۰، نزدیک به ۷۵ درصد آن به افزایش تولید سوخت‌ های زیستی اختصاص دارد. کارخانه ‌های جدید سوخت ‌های زیستی پیشرفته (HVO) ۲ تا ۳ میلیارد یورو سرمایه ‌گذاری خواهند داشت که ظرفیت تولید را تا سال ۲۰۳۰ دو برابر می نماید و به ۱۰ مگاتن می ‌رساند، طبق تحلیل T&E، این رقم ۴ برابر بیشتر از مقداری است که می‌ توان به طور پایدار در اتحادیه اروپا تامین کرد. صنعت پالایش نفت یکی از مصرف‌ کنندگان کلیدی هیدروژن در حال حاضر است، اما بیشتر پالایشگاه ‌ها از هیدروژن خاکستری استفاده می‌ کنند که از سوخت‌ های فسیلی و نه هیدروژن سبز و پاک به دست می‌آید. مطالعه T&E بر این باور ست که شرکت ‌های نفتی قصد دارند حدود ۶.۵ میلیارد یورو در هیدروژن آبی به اصطلاح کمک ربن سرمایه ‌گذاری کنند تا فرآیندهای تولید خود را پاک سازی کنند، یعنی دو برابر هزینه برای تولید هیدروژن سبز و سوخت الکترونیکی خرج می‌ کنند. گیرتدکاک به این نتیجه رسیده است که به جای هدر دادن وقت خود برای یافتن راه حل‌ های آسان و کوتاه مدت، پالایشگاه های نفت باید امروز به تولید هیدروژن سبز و سوخت الکترونیکی برای کشتی ها و هواپیماها روی آورند.

با مطالعه اخبار بالا و موارد مشابه مانند استفاده کشورهای افریقایی از انرژی خورشیدی شاید در ذهن خواننده فقط پیشرفت کشورها در زمینه تولید و استفاده از انرژی های پاک و تجدیدپذیر متبادر گردد ولی اگر در خاورمیانه خصوصاً ایران زندگی کنید، باید از منظری دیگر به این گونه اخبار بنگرید. بشر در دوره های مختلف و با توجه به دانش خود برای تامین انرژی مورد نیاز خود از سوخت های متعددی بهره برده است؛ از چوب و ذغال سنگ گرفته تا نفت و گاز و سایر سوخت ها در هر دوره ارزش خاصی داشته اند و با کشف سوخت جدید و با کارایی بالاتر سوخت قبلی اعتبار و حتی ارزش مالی خود را از دست می داده اند. مثلاً ارزشی که ذغال سنگ و کک در اوایل قرن بیستم داشته اند در حال حاضر و با گذشت صد سال، بسیار کمتر از آن دوره می باشد و هرچه زمان رو به پیش می رود بحث های زیست محیطی نیز باعث استفاده بیشتر از سوخت های پاک تر خواهد شد. در حال حاضر نفت و گاز و مشتقات آن از مهم ترین سوخت های مورد استفاده می باشد که با توجه به رویکرد کشورهای پیشرفته به سمت انرژی های پاک و تحقیق و توسعه در زمینه استحصال و استفاده از آن گونه انرژی ها به نظر می رسد که اندک اندک استفاده مستقیم از عواید سوخت های فسیلی در حال کاهش است و این کشورها در حال آزمودن راه هایی برای کم کردن آثار مخرب این سوخت ها بر محیط با تبدیل سوخت فسیلی به انرژی های دیگر می باشند.

برخی از آمارها با توجه به مقدار برداشت از میدان های نفتی نشان می دهد که به طور مثال منابع نفت عربستان تا هفتاد سال و منابع نفتی ایران تا صد سال دیگر قابل بهره برداری هستند و بسیاری این آمار را نشان دهنده کامیابی ایران می دانند ولی به این نکته توجه نمی کنند که در دهه های آینده و با توجه سرعت رو به ازدیاد کشف سوخت های جدید و همچنین تمایل نسل آینده به استفاده از سوخت های پاک، آیا سوخت های فسیلی ارزش کنونی را دارا می باشند؟ نکته دیگر این که اکثر کشورهای دارای منابع نفت و گاز در حال حاضر در قبال بهره برداری از میادین مشترک و غیرمشترک مشغول سرمایه گذاری در سایر کشورها از درآمد کسب شده منابع خود هستند که با این کار هم آثار تورمی تزریق مستقیم پول به اقتصادشان را خنثی نموده و هم در معادلات سیاسی و اقتصادی دنیا فارغ از مساحت و جمعیت کشور خود حرفی برای گفتن دارند؛ مثال این کشورها قطر و عمان می باشد.

متاسفانه کشور ما در موقعیت کنونی هم از لحاظ تکنولوژیک و هم سرمایه گذاری اولیه در وضعیت مناسبی قرار ندارد و خصوصاً در میادین مشترک در حال واگذاری قافیه به رقیبان می باشد. کار به آنجا کشیده شده در میدانی مانند یادآوران شریک سرمایه گذار با عقد قرارداد به آن سوی رهسپار گشته و دست طرف ایرانی را در حنا گذاشته است. باید تا زمان و فرصت باقی ست از شرایط موجود استفاده نمود؛ با سرمایه گذاری معقول و نه فقط حرف درمانی صرف، کشور را از این رکود رهاند و این سرمایه خدادادی را در زمانه مناسب خود مورد بهره برداری قرار داد که بعد از آن بود یا نبودش توفیری برای دارندگانش نخواهد داشت و چه بسا بودنش بر مصاعب آن بیفزاید.

• < قبلی
• بعدی >