افزایش نگران کننده دیابت در استان بوشهر

اهمیت مقابله با این بیماری خطرناک به گونه ای است که 23 آبان ماه مطابق با 14 نوامبر نیز به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده و این مهم درقالب هفته دیابت در ایران در راستای آگاهی بخشی و جلب مشارکت های بین بخشی گرامی داشته می شود.

هرچند برنامه های مختلفی دراستان بوشهر توسط دانشگاه علوم پزشکی درهمین راستا انجام شده است اما به باور کارشناسان زمانی این برنامه ها نتیجه بخش خواهد بود که مردم نیز تبعات ناخوشایند این بیماری رو به رشد که درگام نخست بعضا علایمی نیز ندارد را جدی بگیرند .

هرساله روز جهانی دیابت با یک شعار مشخص نامگذاری می شود و شعار درنظرگرفته شده برای سال های 2014 تا 2016 نیز با تمرکز بر شروع هر روز با صبحانه کامل،'زندگی سالم از صبحانه آغاز می شود' انتخاب شده است.

باتوجه به اینکه استان بوشهر پس از یزد دومین استان با درصد بالای مبتلایان به بیماری دیابت درکشور معرفی شده است خبرگزاری جمهوری اسلامی ابعاد مختلف این بیماری را در قالب میزگردی با حضور شماری از کارشناسان و متخصصان علوم پزشکی بررسی کرده است.

یک متخصص داخلی و فوق تخصص غدد و متابولیسم گفت: بررسی ها نشان می دهد سه تا پنج میلیون نفر درکشور مبتلا به بیماری دیابت هستند که بسیاری از آنها به علت بی اطلاعی از بیماری خود به انواع عوارض دیررس دیابت مبتلا و هزینه های سنگینی به نظام سلامت وارد می کند.

ملیکا شجاعی افزود:عوارض دیر رس دیابت شامل بیماری های قلبی و عروقی، ریستنوپای، نفروپای و نوروپای است که در صورت کنترل نامناسب قند خون بروز می کند و می تواند موجب ناتوانی و حتی مرگ بیمار شود.

وی تصریح کرد: درحالی که با شناسایی، مراقبت و کنترل مناسب بیماری دیابت در مراحل ابتدایی می توان از بروز عوارض جدی و در صورت بروز عوارض ناتوانی های ناشی از آن و نقص عضو جلوگیری کرد.

این متخصص داخلی گفت: برای درمان افراد دیابتی رژیم غذایی مناسب شامل سه وعده غذایی اصلی (صبحانه، ناهار و شام) و سه میان وعده شامل مواد غذایی مختلف ازجلمه سبزیجات، لبنیات کم چرب ، نان بربری و سنگک به جای نان لواش و فانتزی و استفاده از هشت لیوان آب در طول روز لازم است.

شجاعی یادآورشد:همچنین برای بیماران دیابتی انجام فعالیت های جسمی مناسب به گونه ای که پنج بار در هفته و هر بار 30 دقیقه فعالیت هوازی، درمان دارویی مناسب و تغییرات دارویی برحسب نیاز، ویزیت های مرتب با نظر پزشک و انجام آزمایش ها و معاینه های دوره ای مناسب ضروری است.

وی درخصوص مصرف مایع های گیاهی مربوط به کاهش دیابت نیز گفت: با مصرف عرقیات گیاهی نمی توان میزان کاهش قند خون را همانند داروهای مربوط به این بیماری اندازه گیری کرد برهمین اساس مصرف این مایع ها به اندازه طبیعی باشد نه اینکه با مصرف آنها از مصرف داروهای کنترل قند خودداری شود.

شجاعی افزود: بعضی از افراد برای پیشگیری از چاقی یک وعده غذایی را حذف می کنند این درحالی است که توجه به وعده های صبحانه و ناهار ضروری و شام را به میزان کمتری باید خورد.

وی گفت: نوشیدنی های کالری زا باید جایگزین شیرین کننده های مصنوعی شود و افراد باید در هر وعده غذایی مقدار کربوهیدرات ثابتی بخورند چون آنچه قند خون را مستقیما تحت تاثیر قرار می دهد کربوهیدارتها هستند.

شجاعی یادآورشد: توصیه می شود غذا به صورت مخلوطی از چربی، کربوهیدارت و پروتیین بدون چربی اشباع شده استفاده شود و برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت دیابت، افراد قند خون خود را چک و سالی یک بار به چشم پزشک مراجعه کنند.

وی تصریح کرد: دیابت نوع یک معمولا درکودکان و افراد کمتر از 30 سال است و معمولا افراد بالای 30 سال مبتلا به دیابت نوع دو هستند که در سال های اخیر این نوع دیابت به دلیل بروز چاقی زیاد در بین کودکان و نوجوانان نیز شایع شده است.

به گفته این پزشک فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت نوع دو ژنتیک، شرح حال خانوادگی ابتلا به دیابت، چاقی به خصوص چاقی شکمی و طولانی مدت، بی تحرکی، تغذیه غذاهای پرکالری، استرس، زندگی شهری مدرن، دیابت بارداری و فشارخون است.

شجاعی یادآورشد: افراد بدون فاکتورهای خطر باید در سن 30 تا 45 سالگی غربالگری و هر سه تا پنج سال دیابت آنها کنترل شود.

وی همچنین برکاهش وزن پنج تا 10 درصد برای افراد چاق، کنترل برنامه غذایی و ورزش برای پیشگیری از ابتلا به دیابت تاکید کرد.

یک متخصص قلب و عروق در استان بوشهر نیز گفت: طبق برآورد فدراسیون بین المللی دیابت در سال 2003، 194میلیون دیابتی در دنیا تخمین زده شده و پیش بینی می شود تا سال 2025 این تعداد به 333میلیون نفر افزایش یابد.

دکتر فرشته سعادتی افزود: باتوجه به ابتلای 3.6درصد از جمعیت جهان به بیماری دیابت، این بیماری امروز تهدیدی جدی برای سلامت انسان و چهارمین علت مرگ و میر در بیشتر کشورهای توسعه یافته است.

وی تصریح کرد: وقتی پانکراس (لوزالمعده) در بدن انسولین تولید نمی کند یا وقتی بدن نمی تواند از انسولین تولید شده استفاده موثر کند باعث افزایش گلوکز درخون می شود.

سعادتی اظهارکرد: در دیابت نوع اول مقدار خیلی کمی انسولین تولید و یا اصلا انسولینی دربدن تولید نمی شود و لازم است برای ادامه زندگی انسولین تزریق شود این نوع دیابت بیشتر درکودکان و نوجوانان دیده می شود ولی دردیابت نوع دوم بدن از انسولین تولید شده استفاده موثر نمی کند که این گروه تنها با تغییر روش زندگی و استفاده از داروهای خوراکی می توانند دیابت خود را کنترل کنند.

وی با بیان اینکه دیابت نوع سوم مربوط به دیابت بارداری است که بعد از بارداری معمولا برطرف می شود گفت: بیش از 90 درصد از موارد دیابت در جهان از نوع دیابت نوع دوم است.

وی افزود:نشانه های دیابت نوع اول تشنگی بیش از حد، گرسنگی دایم، تکرار ادرار، کاهش وزن ناگهانی، خستگی مفرط و تاری دید است.

وی با اشاره به اینکه بیماری قلبی و عروقی از عوارض بیماری دیابت است افزود: درد سینه، تنگی نفس، ضعف و بی حالی، حمله و ایست قلبی و سکته مغزی از نشانه های بیماری قلبی عروقی ناشی از دیابت است.

سعادتی اظهارکرد: بیماری های قلبی و عروقی بیشترین مورد مرگ و میر در افراد دیابتی وعلت اول مرگ در کشورهای صنعتی به شمار می روند.

وی با بیان اینکه دیابت می تواند عامل صدمه زدن به رشته های اعصاب شود گفت: کرخی و بی حسی پاها شایع ترین علامت بیماری اعصاب بوده که در اثر آسیب به اعصاب پا ایجاد می شود.

سعادتی یادآورشد: نوروپاتی یا بیماری های اعصاب در پاره ای از موارد می تواند به دردهای شدید منجر شود اما بیشتر مواقع بدون درد پیش می رود و درنتیجه نبود علائم نوروپایتی دیابتی احتمال زخم پا یا قطع عضو را در پی دارد.

یک متخصص چشم نیز درخصوص بیماری دیابت گفت: باتوجه به بالابودن شیوع دیابت در جامعه ،عوارض چشمی ناشی از این بیماری باعث شده تا شمار بیشتری از افراد جامعه درگیر این موضوع شوند .

دکتر حامد فقیهی افزود:تنگی مردمک و پاسخ ندادن به داروهای گشاد کننده مردمک، بی حسی و زخم قرنیه، ایجاد و سرعت بخشی در ابتلا به آب مروارید، ایجاد آب سیاه، خونریزی و تشکیل عروق جدید در شبکیه مهمترین عارضه چشمی دیابتی است.

وی تصریح کرد: مدت طولانی ابتلا به دیابت و کنترل نکردن قند خون مهمترین عامل در ایجاد عوارض چشمی ناشی از دیابت است از این رو بیماران دیابتی نوع یک به دلیل اینکه زودتر مبتلا می شوند معمولا یک تا دو دهه از شیوع دیابت، دچار عوارض این بیماری می شوند.

فقیهی افزود: حاملگی، فشار خون بالا، بیماری کلیوی و تنگی عروق نیز می تواند رتینوی پای دیابتی را تشدید کند.

وی در خصوص زمان انجام معاینه های چشمی در بیماران دیابتی گفت: در دیابت نوع اول پس از سه سال از تشخیص آن ولی بیماران دیابت نوع دوم به دلیل بی علامتی و خاموش بودن چند ساله تا زمان تشخیص خود را نشان می دهد که به محض تشخیص باید مورد معاینه چشم قرار گیرند.

فقیهی اظهار کرد: در هر دوگروه هر سال معاینه چشم باید تکرار شود و به محض ایجاد عوارض دیابت باتوجه به شدت آن معاینه باید در زمان های کوتاهتر انجام شود.

وی گفت: با گذشت زمان و عدم کنترل کافی قند خون عروق جدید و نابجا که ساختار نامناسبی دارند به وجود می آیند تا قبل از ایجاد این عروق کنترل قند خون نقش مهمی در کنترل عوارض دیابت دارد و درمان آن راحتر است ولی پس از ایجاد آنها و درمان نکردن صدمه های شدید و جبران ناپذیری از جمله آب سیاه و پارگی شبکیه ایجاد می شود.

فقیهی افزود: دراین مرحله درمان عوارض چشمی باید به صورت لیزر شبکیه و تزریق داخل چشمی داروهای ضد رگ زایی انجام شود و ممکن است درمان توسط لیزر و تزریق در چند نوبت تکرار شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و متخصص تغذیه در استان بوشهر نیز گفت: میزان شیوع جهانی دیابت پنج درصد و در ایران این میزان به هشت درصد و در بوشهر به 12 درصد می رسد.

دکتر سعید نجف پور افزود: مهمترین عامل بیماری دیابت در ایران نوع تغذیه و تغییر روش زندگی است این درحالی است که در کشورهای دیگر این بیماری کنترل شده است.

وی با اشاره به تغییر شیوه انتخاب غذاها و گروههای غذایی تصریح کرد: در گذشته شکر، قند و شیرین کننده طبیعی کنترل شده در گروههای غذایی کمتر مصرف می شد این درحالی است که امروز در بوفه مدارس و فروشگاههای مواد غذایی انواع کیک، بیسکویت، آب میوه و شیرینی های مختلف دیده می شود.

نجف پور گفت: به دلیل رواج شیوه غذایی غلط در جامعه 50 درصد نارسایی کلیوی مربوط به کسانی است که دیابت در آنها کنترل نشده است.

نجف پوردرخصوص نحوه پخت برنج گفت: درگذشته برنج به صورت کته ای پخت می شد ولی الان با آبکش کردن برنج بهترین نشاسته آن که لعابش است از دست می رود.

وی گفت: با از بین رفتن مفید ترین بخش برنج موادی که می ماند در افزایش قند خون موثر است و مقاومت بدن در مقابل انسولین را بالا می برد.

نجف پور با تاکید بر مصرف نان سنگک و بربری افزود: هرچقدر حالت خمیری نان بیشتر باشد هر چند هضم را کند تر می کند ولی جذب قند خون کمتر می شود.

وی گفت: ذائقه بچه ها امروز به شیرینی و شوری گرائیده که این امر باعث شیوع دیابت و فشار خون در جامعه شده است.

نجف پورگفت: خرما، انگور، رطب، کشمش و انجیرمنبع غنی از فرکتوز و قند چربی ساز هستند که مصرف بیش از حد آنها در شرایطی که هیچ فعالیت فیزیکی خاصی نیز انجام نشود منجر به دیابت می شود.

وی افزود: امروز مشکل ما در تغذیه قندهای مصنوعی نیست چون این قندها جذب ندارند بلکه قندهای طبیعی است که جذب بالایی دارند.

وی گفت: سیب درختی، گلابی، هلو و شلیل فیبر خوبی دارند ولی افراد دیابتی باید در حد معمول و کنترل شده از این میوه ها استفاده کنند.

این متخصص تغذیه برمصرف سبزیجات، کاهو، خیارتخم دار، گوجه فرنگی، هویج خام، کرفس و کلم به صورت پخته و بخار پز برای دیابتی ها تاکید کرد.

وی همچنین بر مصرف گوشت قرمز با کنترل چربی، گوشت سفید و حبوبات که منبعی از پروتئین هستند و ازافزایش قند خون جلوگیری می کنند تاکید کرد.

نجف پور گفت: در رژیم های مدیترانه ای که حاوی حبوبات، سبزی و روغن زیتون است، ریسک بیماری های قلبی و دیابت پائین است.

به گفته نجف پور سبزیجات، بادمجان، کدو، بامیه و کرفس باید در رژیم غذایی مردم قرار گیرد همچنین مصرف حبوبات در کنار کربوهیدارتها برای کودکان ضروری است.

وی گفت: اسیدهای چرب ترانس بیماری قلبی عروقی را افزایش می دهد به همین دلیل مصرف لبنیات کم چرب در کنار سبزیجاتی از جمله خیار، کدو و بادمجان که در کنترل قند خون نقش دارند، تاکید می شود.

نجف پوریادآورشد:هرچند اسیدهای چرب امگا 3 در ماهی ها مثل سالمون،ماهی تن و دیگر غذاهای دریایی مثل جلبک دریایی و در بعضی از گیاهان مثل دانه های روغنی وجود دارد اما شیوه پخت آن در مفید یا زیانبار بودن مصرف آن دخالت دارد.

وی گفت:با سرخ کردن بیش از حد ماهی ، مصرف آن نه تنها مفید نیست بلکه سلامت انسان را نیز به خطر می اندازد.

نجف پور افزود:همانطورکه مسولان سایر ابعاد جامعه را مورد توجه قرار می دهند باید به امنیت غذایی مردم نیز توجه کنند و اجازه ندهند هر مطلبی از هر کانالی به خورد جامعه داده شود.

کارشناس ارشد روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز گفت: دیابت محدودیت های بسیاری از جمله تولید مثل ، تشکیل خانواده و اشتغال به کار برای فرد مبتلا ایجاد می کند که این امر موجب کاهش سلامت روانی در بیماران می شود.

زینب حسینی افزود: میزان شیوع افسردگی در افراد مبتلا به دیابت 44 درصد است و شدت افسردگی در افرادی که بیش از 10 سال مبتلا به این بیماری هستند بیش از سایرین است.

وی یادآورشد: میانگین امتیاز اضطراب ، افسردگی ، پرخاشگری و کم رویی در نوجوانان مبتلا به دیابت بیشتر از نوجوانان غیر مبتلا است.

این کارشناس روانشناسی اضافه کرد: افراد مبتلا به دیابت در مقابله با مشکلات زندگی از میان هشت روش مقابله ، بیشتر از روش مقابله ای گریز اجتناب استفاده می کنند و از روش های مقابله ای مسئولیت پذیری کمتر از سایر روش های مقابله ای بهره می برند.

حسینی گفت: افزایش میزان فشار و تنش های روانی به دلیل رژیم های سخت و طولانی مدت و بازخوردهای محیطی باعث کاهش میزان سلامت روانی و افزایش اضطراب ، افسردگی ، جسمانی سازی و در نهایت اختلال در عملکرد اجتماعی این بیماران می شود.

وی بااشاره به اینکه مراقبت از دیابت برای بیمار ، تنش روانی زیادی ایجاد می کند افزود: تنش روانی می تواند مقدار قند خون بیمار را تغییر دهد و مراقبت خوبی از خود به عمل نمی آورند و هورمون های تنش روانی می توانند به طور مستقیم باعث تغییر در سطح قند خون بیمار شوند.

حسینی اظهارداشت: خطر ابتدا به افسردگی در بیماران دیابتی دوبرابر بیشتر از دیگر افراد جامعه است.

وی کاهش عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی بیمار، کاهش فعالیت های حرکتی و احتمال افزایش چاقی، کاهش پایبندی به رژیم درمانی ، افزایش بروز رفتارهای ناسالم ، کنترل ضعیف قند خون و افزایش احتمال بروز عوارض دیابت به سبب کنترل نامناسب قند خون را از جمله تاثیرهای منفی افسردگی در بیماران مبتلا به دیابت ذکر کرد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیزگفت:گذر اپیمیولوژیک بیماری ها به سبب افزایش میانه سنی جمعیت (سالمندی جامعه) تغییرالگوی مصرف، شیوع رفتارهای خطر زا، رشد سریع شهرنشینی،کوچک شدن جوامع، جهانی شدن عوامل خطرزا و انتقال سریع این عوامل به جوامع سراسر دنیا اتفاق افتاده است.

دکتر عبدالمحمد خواجه ئیان افزود: کشورهای در حال توسعه زیان دیدگان عمده بیماری های غیرواگیرند درحالی که هنوز بیماری های غیرواگیر گریبانگیر آنهاست و نظام بهداشتی این کشورها برای مراقبت حاد (بیماریهای واگیر) طراحی شده است باید همزمان با بیماری های مزمن که نیاز به مراقبت طولانی دارد نیز مبارزه کنند.

وی تصریح کرد: بیماری های مزمن هزینه های سرسام آور مستقیم و غیر مستقیم را بر سیستم بهداشت تحمیل می کنند.

خوائیان افزود: مصرف بی اندازه غذا یا مصرف نامناسب غذا به چاقی که زمینه افزایش سی وی دی، فشار خون بالا، انواع سرطان ها و دیابت است را منجر می شود.

وی گفت: دخانیات و الکل امروز به یاری دیگر اهریمنان سلامت مانند غذاهای چرب و شیرین و شور، فشارخون بالا، کم تحرکی، اختلال چربی خون به مقابله با اهورای سلامت آمده اند و هر روز برتعداد بیماران قلبی، سکته های مغزی و سرطان ها می افزایند با توجه به رواج جهانی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر کشور ایران نیز از این همه گیری مستثنی نبوده است.

وی افزود: دیابت ملیتوس یکی از شایع ترین بیماری های غیرواگیر درجهان است این بیماری چهارمین یا پنجمین علت مرگ در بیشتر کشورهای بادرآمد بالا (توسعه یافته) است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: بررسی ها نشان داده اند مداخلات روش زندگی می تواند بروز دیابت را حداقل 11 سال به تاخیر بیاندازد و حتی در 20 درصد موارد بروز آن را منتفی کند.

خواجه ئیان افزود: مداخلات موثر در روش زندگی شامل کاهش وزن حداقل تا هفت درصد از وزن اولیه فرد با استفاده از رژیم سالم (کم چربی و کم کالری) و فعالیت بدنی با شدت متوسط (حداقل 150 دقیقه در هفته) هستند.

وی در خصوص وضعیت دیابت در روستاهای استان بوشهر گفت: در استان بوشهر همزمان با شروع برنامه غربالگری دیابت در کشور در مناطق روستایی استان در سالهای 84، 87 و92 در سه مرحله اجرا شد که تعداد چهار هزار و 604 نفر از جمعیت بالای 30 سال در مناطق روستایی مبتلا به دیابت تشخیص داده شده اند و تحت مراقبت بهورزان و پزشک مراکز روستایی قرار گرفته اند.

وی در خصوص وضعیت دیابت در شهر بوشهر گفت: برنامه پیشگیری و کنترل دیابت نوع دو در تهران و پنج شهر بزرگ (البرز، اصفهان، شیراز و مشهد) با جمعیت بالای یک میلیون نفر از سال 89 به مرحله اجرا درآمد شش شهر کرمان، یزد، اهواز، قزوین، گلستان و کردستان در سال 90 به برنامه پیوستند و پس از انجام هماهنگی های لازم این برنامه در استان بوشهر به عنوان استانهای مجری فاز سوم برنامه دیابت شهری در سال 92 آغاز شد.

وی یادآور شد: از سال 94 برنامه ای با عنوان قلب سالم در همه شهرستانهای تابعه استان بوشهر با محوریت شناسایی افراد مبتلا به دیابت، فشارخون بالا، دیس لیپیدمی فعالیت خود را آغاز کرده است.

خواجه ئیان گفت: نتایج حاصل از این بررسی کوتاه مدت نشان داده است که سه هزار و 119 نفر از افراد گروه هدف به مرکز قلب سالم بوشهر مراجعه کرده اند که تقریبا تعداد 300 نفر از این افراد مبتلا به دیابت و فشارخون بالا بوده اند.

وی گفت:باتوجه به اینکه دیابت نوع دو درمدت طولانی بدون علامت است به همین دلیل تقریبا نیمی از بیماران از بیماری خود بی خبرند به همین دلیل این بیماری در جهان در حال شیوع است.

وی بر کنترل مطلوب قند خون، فشارخون بالا و دیس لیپیدمی در کنترل بیماری دیابت نوع دو تاکید کرد و گفت: کنترل این عوامل از بروز بیماری قلبی و عروقی پیشگیری می کند.

به گزارش ایرنا، وی با بیان اینکه دیابت اغلب دستگاههای بدن را گرفتار می کند گفت: ناتوانی، افت کیفیت زندگی و مرگ از جمله عوارض دیابت است.

خواجه ئیان یادآور شد: دیابت و عوارض آن در اغلب کشورها یکی از علل اصلی مرگ زود هنگام است و نیمی از مرگ های زودهنگام قبل از 60 سالگی درمنطقه مدیترانه شرقی ناشی از دیابت است.

• < قبلی
• بعدی >