چرا کبد "چرب" می‌شود؟

دکتر سید موید علویان، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، با بیان اینکه کبد نقش مهمی در ذخیره‌سازی و سوخت‌وساز چربی بر عهده دارد، گفت: کبد چرب طبیعی حاوی کمتر از حدود پنج گرم چربی در 100 گرم وزن خود بوده که از این میزان 14 درصد تری‌گلیسرید، 64 درصد فسفولیپید، 8 درصد کلسترول و 14 درصد اسید چرب است. بنابراین باید توجه کرد که در حالت کبد چرب، میزان چربی در کبد بیش از 5 در صد وزن کبد است که در این شرایط بیش از نیمی از چربی‌ها را تری گلیسیرید تشکیل می‌دهد.

وی بیماری کبد چرب را شایع در جامعه دانست و افزود: در اکثر موارد چاقی، اختلال در چربی‌های خون و کم تحرکی از علل کبد چرب است، اما موارد دیگری مانند بیماری دیابت، مصرف مشروبات الکلی، بد غذایی و سوء تغذیه، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدتشنج و بیماری‌های مزمن نیز در بروز کبد چرب موثرند. از طرفی کبد نقش مهمی در سوخت وساز و شکستن چربی‌ها در بدن دارد. حال در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و موجب ایجاد کبد چرب می‌شود. در عین حال تجمع چربی در کبد، نتیجه اختلال در یکی از چرخه‌های گردشی بین سلول‌های کبد و بافت‌های چربی حاصل می‌شود.

علویان ادامه داد: در واقع  چهار چرخه به صورت جداگانه و یا با هم در ایجاد کبد چرب موثرند که عبارتند از افزایش تحویل اسیدهای چرب آزاد به کبد، افزایش تولید اسیدهای چرب آزاد در کبد، کاهش بتااکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد و  کاهش تولید و ترشح VLDL. امروزه دلیل اهمیت قائل شدن برای کبد چرب، تاثیر آن در بروز استئاتوهپاتیت یا همان هپاتیت ناشی از چربی و بروز فیبروز در کبد و پیشرفت به سمت بیماری مزمن کبدی است.

وی مصرف الکل، چاقی، دیابت قندی و بالا بودن چربی‌های خون، عمل جراحی روده و کاهش سریع وزن، سوء جذب پروتئین و کالری، بیماری‌های التهابی کبد مانند هپاتیت سی، کبد چرب حاملگی، مسمومیت با مواد سمی مانند تتراکلریدکربن ، تری‌کبرواتیلن، فسفر و فیالوریدین، مصرف برخی داروها مانند تتراسیکلین، اسید والپروئیک،آمیودارون و ترکیبات کورتن‌دار را از علل و بیماری‌های همراه با کبد چرب دانست.

چاقی و کبد چرب
علویان با بیان اینکه کبد چرب در افراد چاق شایع است، گفت: در اکثر مطالعات انجام شده بین 60 تا 100 درصد بیماران مبتلا به کبد چرب، چاق بوده‌اند. عواملی چون عدم تحرک جسمانی، توسعه تکنولوژی، زندگی ماشینی، شهرگرایی و مصرف بی‌رویه مواد غذایی چرب، موجب شده‌اند تا شیوع چاقی روزبه‌روز بیشتر شود. البته بر اساس قد و سن افراد می‌توان وزن ایده‌آل آنها را از جدول بررسی کرد و نسبت وزن به قد و اندازه دور کمر نیز در این زمینه کمک کننده است. هنگامی که انرژی(کالری) ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره می‌شود. حال اگر این حالت طولانی مدت باشد، چاقی حاصل خواهد شد.

رییس شبکه هپاتیت کشور ادامه داد: افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی، به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ می‌دهند. حال باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است، ولی تنها علت نیست، بلکه عوامل دیگری نظیر تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند؛ حتی چاقی تنه‌ای یعنی با شکم برجسته در افرادی که نمایه توده بدنی (BMI) طبیعی دارند و اندام‌های آنها چاق نیست، با خطر جدی ابتلا به کبد چرب غیر الکلی همراه است. باید توجه داشت که برخی روش‌های سریع کاهش وزن مانند جراحی یا رژیم‌های بسیار سخت، می‌تواند سبب تشدید کبد چرب و بیماری کبد شود.

کودکان هم در معرض خطرند!
علویان همچنین اظهار کرد: همه فکر می‌کنند که فشار خون بالا، دیابت قندی و کبد چرب خاص بزرگسالان است. این در حالیست که این عوارض در نتیجه وجود سندرم متابولیک از سال‌ها قبل است.  متاسفانه بزرگسالان توجه کافی به سلامت کودکان خود ندارند و به راحتی غذاهای آماده "FAST FOOD"، پفک و تنقلات غیرسالم را در اختیار کودکان خود قرار می‌دهند. ریشه بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت قندی و کبد چرب در بزرگسالی، در سنین کودکی است. بنابراین باید همانطور که برای آینده فرزندان‌مان سرمایه‌گذاری می‌کنیم، به فکر سلامت آنان و اصلاح رفتار تغذیه‌ای آنان نیز باشیم و آنها را به جای صرف وقت طولانی برای بازی‌های کامپیوتری به تحرک بیشتر تشویق کرد.

قندها در بروز چاقی موثرترند یا مواد چربی؟
وی ادامه داد: گرچه متهم اصلی در ذهن مردم در قضیه چاقی مصرف مواد چرب است، اما باید دانست که چربی مقصر اصلی نیست و در عوض رژیم های غذایی غنی از نظر قندها به صورت مخفیانه چربی ذخیره کرده و دور کمر را افزایش داده و باعث شیوع چاقی می‌شوند. مصرف چربی‌های خوب مانند اسیدهای چرب اشباع نشده در روغن زیتون و آجیل، می‌تواند چربی‌های اشباع شده گوشت‌ها یا در برخی غذا ها را از بین ببرد . منابع دیگر چربی‌های خوب مانند اسیدهای چرب ماهی و روغن آن، بدن را در برابر چربی‌های مضر محافظت می‌کند.

علویان در عین حال توصیه کرد که در موارد علاقه زیاد به شکلات و کاکائو، از شکلات‌های با درصد کاکائو بالا و شکر کم انتخاب کنید. کاکائو حاوی مقادیر زیاد آنتی‌اکسیدان بوده که در حفظ تندرستی بدن موثر است. هنگام مصرف لبنیات نیز از ماست کم چرب یا پروبیوتیک استفاده کنید.

• < قبلی
• بعدی >