زمينه براي ارتقا بهره وري و تحقق اهداف آن در استان بوشهر فراهم خواهد شد

سخنراني مهندس رحماني رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر

 در ششمين کنگره ملي بهره وري ايران:

 زمينه براي ارتقا بهره وري و تحقق اهداف آن در استان بوشهر فراهم خواهد شد

روز اول و دوم خرداد ماه به عنوان روز ملي بهره وري نامنگذاري شده است. به همين مناسبت ششمين کنگره ملي بهره وري ايران در سالن اجلاس سران کشورهاي اسلامي در تهران به مدت دو روز برگزار شد. در اين کنگره که با سخنراني خاتمي رئيس جمهور آغاز گرديد، دکتر برادران شرکا رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور نيز سخنراني نمود که در آن به اجراي فعاليتهاي بهر وري تاکيد کرد. 
با توجه به اينکه عملکرد سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر در راستاي چرخه ي مديريت و بهره وري بسيار مثبت ارزيابي گرديده بود، از مهندس رحماني رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر دعوت بعمل آمده بود تا در اين کنگره سخنراني نمايد. در زير مشروح سخنراني رحماني رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر در ششمين کنگره ملي بهره وري ايران را ميخوانيد:
با عرض سلام خدمت حضار محترم ، با تشکر از برگزار کنندگان اين همايش و با کسب اجازه از هيات رئيس محترم ، عرايضم را در اين مدت کوتاه در دو قسمت به سمع و نظر حضار محترم خواهم رسانيد . در قسمت اول همانند اغلب سخنرانان محترم در خصوص اهميت بهره وري و جايگاه آن در برنامه هاي توسعه کشور خيلي خلاصه صحبت خواهم کرد که پيشاپيش از تکراري بودن برخي از مطالب که در فرمايشات سخنرانان قبلي از ابتداي همايش بود عذر خواهي مي کنم . اما در قسمت دوم و شايد برخلاف ساير سخنرانان سعي کنم گزارش مختومي از قدمهاي کوچک اما محکمي که در زمينه بهبود بهره وري علي الخصوص در بخش دولتي استان بوشهر برداشته شده است به استحضار عزيزان برسانم و تاحدودي موضوع را با جزئيات بيشتري بيان کنم . علت اينکه وارد جزئيات مي شوم اين است که معمولاً گفته مي شـود 4 دستـه عـوامـل در بهـره وري نقش دارند 1ـ عوامل بين المللي 2ـ عوامل ملي 3ـ عوامل در سطح بخشي و سازمانها توجه به اين عوامل و اقدام در سطح اين عوامل بيشتر به سياستگزاري و بستـر سازي کمک مي کند 4ـ عوامل فردي : بهره وري در واقع با اقدام در اين سطح افزايش پيدا مي کند و مردم و افراد منبع اصلي بهره وري هستند . 
با اين مقدمه وارد قسمت اول مي شوم : 
موضوع بهره وري بحث تازه اي نيست ، از ابتداي زندگي انسانها و جوامع تاکنون با آنها همراه و عجين بوده و دليل اصلي و اساسي خلاقيت و نوآوري انسانها و در نتيجه پيشرفت و توسعه جوامع نيز توجه به همين مسئله مهم بوده است . بهره وري را کار هوشمندانه هم تعريف کرده اند . بر اين اساس هر اندازه سهم تفکر ، تعقل ، انديشه و تدبير در فعاليت انسانها افزايش يابد مي توان به بازدهي بيشتر آن اميدوار بود و هر اندازه اين سهم کاهش يابد طبيعتاً متناسب با آن ، بازدهي فعاليتها کاهش خواهد يافت ، لذا بهره وري تداعي کننده عمل توأم با فکر است. 
بررسي ها نشان مي دهد که اگر چه بخشي از جامعه در مورد بهره وري اطلاعاتي دارد و از ضرورتها و الزامات ارتقـاي سطـح آن کـه بـدون تـرديد مهمترين آنها مديريت علمي صحيح و منابع انساني توسعه يافته است ، آگاه مي باشد و به خوبي در مورد ويژگيهاي انسان بهره ور، سازمان بهره ور و جامعه بهره ور سخن مي گويد ، ليکن شکاف بين علم و عمل و آنچه افراد مي دانند و آنچه مي کنند آنقدر زياد است که نمي توان نتيجه اي جز اين گرفت که بسياري از دانسته ها ، تبديل به باور نشده ، تا جائيکه حتي توجه به اکسير شناخته شده بهره وري به صورت سطحي و مقطعي بوده و صرفاً به شعارها و پيامها بسنده شده است. 
همچنانکه در صحبت هاي سخنرانان قبلي همايش هم مطرح شد نگاه دولت به مقوله بهره وري در برنامه هاي توسعه اول ، دوم و سوم بسيار کمرنگ بوده ، ولي مطابق برنامه چهارم توسعه تحقق اهداف اقتصادي بدون در نظر گرفتن مقوله بهره وري امکان پذير نمي باشد . از اين رو در اين برنامه توجه جدي به بهره وري صورت گرفته است . مطابق بررسي صورت گرفته توسط دفتر اقتصاد کلان سازمان مديريت و برنامه ريزي کل کشور ، در دهه 80-1370 بهره وري در تامين رشد توليد نقشي نداشته است . به عبارت ديگر رشد توليد صرفاً از طريق استفاده بيشتر از منابع تحقق يافته و رويکرد ارتقاي بهره وري به عنوان يکي از منابع تامين رشد توليد ، مورد توجه نبوده است . اما در برنامه چهارم توسعه ، بهره وري نيروي کار و سرمايه به ترتيب بايد به طور متوسط سالانه 5/3 و 1 درصد افزايش و بهره وري کل عوامل نيز حدود 5/2 درصد ارتقاء داشته باشد که در نتيجه آن نقش رشد بهره وري کل عوامل در تأمين رشد توليد حدود 3/31 درصد بوده و سهم عامل کار و سرمايه در تأمين رشد توليد به ترتيب 3/32 درصد و 35 درصد مي باشد و به عبارتي حدود 3/31 درصد رشد توليد از طريق ارتقاي بهره وري عوامل توليد با استفاده بهتر از عوامل و با ارتقاي کيفي آنها و مابقي از طريق بکارگيري از منابع توليد بيشتر تأمين خواهد شد و اما براي عملي شدن و تحقق رشد بهره وري لازم است که از يک طرف استراتژي رشد و توسعه اقتصادي کشور مبتني بر ارتقاي بهره وري باشد که در اين صورت مي توان گفت مهمترين الزامات رشد بهره وري سريع در کشور عبارت است از : 
1ـ انباشت سرمايه انساني کارآمد و استفاده مناسب از آن در فرآيند توليد . 
2ـ ارتقاي انگيزه نيروي کار ، نسبت به کار بيشتر و مفيد تر ، ابداع و نوآوري ، خلاقيت و کارآفريني . 
3ـ ارتقاي سطح دانش فني ( تکنولوژي ) و نرخ پيشرفت فني و کاستن از شکاف آن با سطح جهاني . 
4ـ ارتقاي دانش مديريتي و شيوه انتخاب مديران و ارزيابي عملکرد آنها . 
5ـ ايجاد انعطاف پذيري در بازار کار. 
6ـ ارتقاي کارآيي سرمايه گذاري و تخصيص بهينه منايع . 
7ـ افزايش جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي . 
8ـ نوسازي تجهيزات و امکانات سرمايه اي فرسوده و ... 
از طرف ديگر با توجه به موانع موجود و مشکل بودن دسترسي به اين هدف همچنانکه در ماده 5 قانون برنامه چهارم تاکيد شده است ، کليه دستگاههاي اجرايي و وزارتخانه ها بايستي ضمن اينکه در تدوين اسناد ملي ، بخشي و ويژه سهم ارتقاي بهره وري کل عوامل توليد در رشد توليد مربوطه را تعيين نمايند ، تلاش وافري به کارگيرند تا الزامات و راهکارهاي لازم براي تحقق آنها را براي تحول کشور از يک اقتصاد نهاده محور به يک اقتصاد بهره ور محور مشخص نمايند. 
بديهي است محقق شدن اهداف بهره وري علاوه بر اينکه تلاشهاي کليه دستگاههاي اجرايي را نياز دارد ، تا حدود قابل توجهي در گرو اقدامات مناطق و استانهاست و لازم است استانها نيز در راستاي بهره وري به طور جدي برنامه ريزي کنند و بهره وري به عنوان انديشه اي نو فصل الخطاب همه تصميم گيريها در مناطق و استانها نيز باشد
قسمت دوم : 
به طور کلي اقدامات و برنامه هاي استان بوشهر در خصوص بهره وري را مي توان به 2 دوره زماني تقسيم نمود. يک دوره از انتهاي سال 1379 الي 1383 و دوره دوم از 1383 تاکنون مي باشد. 
در دوره اول استان بيشتر درگير بستر سازي و توجيه نمودن مديران ، تصميم گيرندگان و کارشناسان بوده ، و در اين ارتباط اولين همايش آموزشي ، توجيهي با عنوان حرکت بهره وري در استان بوشهر در آبانماه سال 1380 براي کليه مديران دستگاههاي اجرايي استان با حضور اساتيد مجرب سازمان ملي بهره وري اجرا گرديد پس از آن استان علاوه بر برگزاري دوره هاي آموزشي متعدد بهره وري براي مديران و کارشناسان ، درگير مطالعات مرتبط با بهره وري از طريق اندازه گيري و تحليل شاخص هاي بهره وري در برخي از بخشهاي مختلف اقتصادي از جمله بخش راه گرديد که نتايج مطالعات مذکور هم اکنون در حال نهايي شدن است . در دوره بعد که پس از دوره بستر سازي در استان است ، در واقع استان عملاً درگير اجراي برنامه هاي بهبود و ارتقاء بهره وري گرديده است . به طوريکه در نيمه سال 1383 کار اجرا با اجرايي همزمان چرخه مديريت بهره وري در 6 دستگاه کليدي استان و با همکاري سازمان ملي بهره وري ايران آغاز گرديد. اين دستگاهها عبارتند از سازمان جهاد کشاورزي ، سازمان بازرگاني ، سازمان دارايي و امور اقتصادي ، سازمان مسکن و شهر سازي و اداره کل راه و ترابري استان و اداره کل دامپزشکي استان مي باشند. در اين دستگاهها چرخه مديريت بهره وري از قبيل اصلاح و بهبود فرآيندهاي سازماني و بهبود محيط کار از شهريور ماه 1383 آغاز گرديد . بنابر برنامه پيش بيني شده هر دستگاه مي بايست 2 فرآيند مهم و کليدي خود را از طريق اين طرح اصلاح نموده و محل انجام فرآيندها را از نظر آراستگي محيط کار بهبود بخشد . از مهمترين دستاوردهاي اين طرح در استان و سازمانهاي شرکت کننده مي توان به : کاهش مراحل انجام کار ، کاهش مراجعات حضوري و تلفني متقاضيان و صرفه جويي در وقت کارکنان دستگاهها ، رضايت مندي بيشتر ارباب رجوع و کاهش شکايات مراجعين ، کاهش ميزان خطا در فرآيند ها و امثال آن اشاره کرد. که در اينجا به عنوان نمونه اين دستاوردها را در يکي از دستگاههاي اجرايي با جزئيات بيشتري مرور مي کنيم : 
در سازمان جهاد کشاورزي استان به عنوان يکي از دستگاههاي مورد بحث دو فرآيند مورد بررسي و اصلاح قرار گرفتند. فرآيند اول ، فرآيند صدور جواز تاسيس صنايع تبديلي کشاورزي بود که بوسيله 7 نفر از کارشناسان مديريت صنايع روستايي مورد اصلاح قرار گرفت . طي اين کار ، مشکل اصلي براي اصلاح فرآيند مذکور طولاني بودن مسير اداري صدور جواز تاسيس صنايع تبديلي کشاورزي در سازمان مزبور شناخته شد. در جريان اصلاح فرآيند اعضاء کارگروه به نتيجه حذف کميسيون صدور جواز تأسيس در حوزه مديريت صنايع روستايي و همچنين حذف 10 مرحله غير ضروري در جريان اين فرآيند رسيدند. يعني در مجموع مراحل انجام اين فرآيند از 33 مرحله به 23 مرحله کاهش يافته است . به تبع آن مدت زمان انجام فرآيند از 35 روز به 18 روز تعداد مراجعات حضوري ارباب رجوع از 9 مورد به 4 مورد ، تعداد تماسهاي تلفني از 10 مورد به 3 مورد ، ميزان صرف وقت کارشناسان مرتبط در خصوص کميسيون جواز تاسيس از 180 دقيقه به صفر ، در خصوص تماس تلفني از 48 دقيقه به 15 دقيقه و در خصوص مراجعه حضوري از 102 دقيقه به 45 دقيقه رسيده است. کليه مراحل فوق طي 90 روز کارآزمايشي اندازه گيري شده است. در نهايت طي نظر سنجي که از مشتريان بخش مديريت صنايع روستايي در بخش صدور جواز تأسيس به عمل آمده 82 درصد از متقاضيان از روند جديد اجراي کار اظهار رضايت نموده اند. 
فرآيند دوم که فرآيند تسهيلات بانکي مي باشد با هدف افزايش سطح رضايتمندي ارباب رجوع و کاهش مراحل انجام کار انتخاب گرديده است . در اين مورد پس از بررسي هاي صورت گرفته توسط کارگروه 7 نفره از کارشناسان اداره تسهيلات بانکي اين سازمان مهمترين و اصلي ترين مشکل ، تآخير در پرداخت تسهيلات بانکي به متقاضيان به علت متعدد بودن مراکز تصميم گيري در فرآيند تسهيلات بانکي شناخته شده است . در اين فرآيند تيم بهبود جهت حل علت اصلي ناکارايي فرآيند تسهيلات بانکي ، استفاده از سيستم و شبکه رايانه اي جهت تعامل و ارتباط في مابين بخشهاي مختلف سازمان و ادارات وابسته را پيشنهاد نموده است که پس از بهبود فرآيند مذکور تعداد مراجعات ارباب رجوع از 25 مورد به 8 مورد ، صرف وقت کارشناسان مربوطه از 200 دقيقه به 140 دقيقه و صرف زمان رسيدگي به هر پرونده تا رسيدن به نتيجه از 90 روز به 50 روز کاهش يافته است . مراحل فوق نيز طي اجراي آزمايشي فرآيند جديد در 90 روز اندازه گيري شده است . 
دراين طرح به منظور ترويج ، تبليغ و آشنايي کارکنان سازمان با اقدامات انجام شده توسط تيم هاي بهبود، فعاليتهاي زير صورت پذيرفته است:
1ـ دعوت رسمي از کليه همکاران سازمان به منظور بازديد از محل اجراي طرح .
2ـ توضيح و تشريح اقدامات صورت گرفته در شوراي معاونين سازمان . 
3ـ توضيح و تشريح اقدامات صورت گرفته در کميسيون تحول اداري سازمان . 
4ـ تشکيل و سازماندهي تيم هاي جديد بهبود . 
5ـ تشکيل تيم تسهيلگران بهبود متشکل از مجرب ترين اعضاء تيم هاي بهبود . 
6ـ تشکيل کميته بهره وري در سازمان . 
7ـ تهيه و تصويب برنامه بهبود فرآيندهاي سازماني در سال 1384 
همچنانکه تشريح شد در اين دستگاه اجرايي 2 فرآيند به صورت آزمايشي مورد بررسي قرار گرفته و اصلاح شدند که آثار مثبت آنها به خوبي روشن گرديد . حال اگر اين موضوع را به تمام دستگاههاي اجرايي و تمام فرآيندهاي آنها تعميم دهيم و همچنين مجدداً اين فرايند ها را مورد بررسي و اصلاح قرار دهيم ، قطعاً شاهد يک تحول اساسي و مهندسي مجدد در فرآيندهاي دستگاههاي اجرايي خواهيم بود. 
بنابراين در ادامه اين طرح سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر در انتهال سال 1383 طرح چرخه مديريت بهره وري با رويکرد اصلاح و بهبود فرآيند هاي سازماني را براي 12 دستگاه اجرايي استان ديگر نيز آغاز نموده که هم اکنون اين طرح در حال انجام مي باشد . اين دستگاهها عبارتند از : 
اداره کل ثبت احوال ، اداره کل منابع طبيعي ، دادگستري ، اداره کل تعاون ، اداره کل نوسازي مدارس ، اداره کل بهزيستي ، شهرداري بوشهر ، شهرداري برازجان ، مرکز آموزشي درماني دانشگاه علوم پزشکي ، اداره کل تربيت بدني و سازمان صنايع و معادن و سازمان تأمين اجتماعي استان . 
همچنين اين سازمان به منظور گسترده تر کردن دامنه بحث بهره وري در استان مقدمات شروع اجراي طرح مديريت کيفيت براي 5 دستگاه کليدي استان از قبيل استانداري ، سازمان مديريت و برنامه ريزي ، ثبت اسناد ، کارو امور اجتماعي و آموزش و پرورش را فراهم آورده و قـرارداد بـا مشـاوريـن ذيربط منعقد نموده است که با توجه به برنامه ريزي به عمل آمده ، شروع طرح مذکور از اوايل خـرداد مـاه سالجـاري خواهـد بـود. از مهمتـرين برنامه هاي سازمـان در نيمـه دوم سال 1384 ، اجـراي طـرح چـرخه مديريت بهره وري با رويکرد اصلاح فرآيند و بهبود فرآيندهاي سازماني در 20 دستگاه اجرايي ديگر استان است که با توجه به زمانبندي اقدامات ، اين بخش از کار نيز در شهريور ماه شروع خواهد شد و انشاء ا... مصمم هستيم که در همه دستگاهها اجرا کنيم . بعلاوه سازمان مديريت و برنامه ريزي استان به منظور فرهنگ سازي و نهادينه کردن بيشتر بهره وري ، آن دسته از دستگاههاي اجرايي که طرح چرخه مديريت بهره وري در آنها اجرا گرديده را ملزم به گسترش طرح مذکور در دستگاههاي تابعه شهرستاني نموده است . در اين طرح دستگاههاي مذکور ضمن توجيه و آموزش همکاران شهرستاني ، کار اصلاح فرآيند را در سازمانهاي مذکور اجرا مي نمايند. به اين ترتيب دامنه فعاليتهاي اجرايي بهبود بهره وري در استان بوشهر با اين برنامه ها در سال 1384 گسترده تر شده و ان شاءاله هر چه از نظر زماني به جلوتر حرکت کنيم زمينه براي ارتقاء بهره وري به ويژه در بخش دولتي استان و تحقق اهداف بهره وري در برنامه چهارم توسعه بيشتر فراهم خواهد شد . البته اقدامات ديگري هم در زمينه بهبود بهره وري از طريق برگزاري همايش توسعه دانايي محور در استان و ايجاد يک حرکت همگاني در بين اقشار مختلف مردم ، اجرايي کردن برنامه تحول اداري و همچنين با استفاده از جهت گيري و توزيع منابع تملک دارايي سرمايه اي استان در بخشهاي اولويت دار توسعه و به ويژه در زيرساخت ها انجام گرفته که در اينجا به دليل ضيق وقت بدانها اشاره نمي کنم . در پـايـان بـه اميـد آن روز کـه در گـزارش عملکـرد سالانـه در سطـح کـلان کشـور و در استانها و در همايش هاي اجراي بهره وري شاهد آن باشيم که سهم بهره وري عوامل توليد در رشد اقتصادي ، بيشتر از سهم افزايش خود عوامل در اين فرآيند باشد. تنها در اين صورت است که مي توانيم به تحقق آرمانهاي بلند پيش بيني شده درسند چشم انداز 20 ساله کشور اميدوار باشيم. / انشاءا...

• < قبلی
• بعدی >