از پارس شمالي چه مي خواهيم؟؟!

از پارس شمالي چه مي خواهيم؟؟!
نگاهي به نقش اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي در فرايند توسعه شهرستان هاي دشتي و ديّر
ابوالحسن گنخکي

ميدان گازي پارس شمالي از آن جهت در کانون توجه فعالين و مسئولين شهرستان هاي جنوبي استان بوشهر قرار گرفته است که اين دوستان بر اساس تجربه طرح عظيم بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي و تأثيرات عميق آن بر توسعه کشور و بويژه شهرستان کنگان، مترصد آن هستند که شهرستان محل زندگي و فعاليت خود را محور اصلي بهره گيري از فرصت ها، ظرفيت ها و پتانسيل هاي ناشي از اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي قرار دهند. با نگاهي کلي تر و کلان نگري دقيق تر مي توان نکات جالبي را در اين زمينه يافت. نگاهي بياندازيم به تجربه پارس جنوبي. امروزه يک پرسش اساسي ذهن هر کنشگري را مي آزارد و آن اينکه از قِبَل اجراي طرح عظيم بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي، چه دستاوردي نصيب استان بوشهر شده است. اين دستاوردها شامل سه محور عمده مي شوند؛ اول اشتغال مردم منطقه در طرح ها، دوم سرمايه گذاري مردم منطقه در طرح ها و سوم
کمک هاي مستقيم شرکت ها و نهادهاي فعال در زمينه بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي به توسعه منطقه. پس از گذشت چند سال از آغاز بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي و با وجود فعال سازي کميسيون تعامل با منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس و نيز پيگيري هاي مکرر مسئولين و فعالين استان، هنوز اقدامات گسترده اي در اين خصوص صورت نپذيرفته و حتي به نظر مي رسد وضعيت از اين نيز بدتر شود. براي نمونه استاندار بوشهر در جلسه شوراي اداري شهرستان ديّر و در مراسم توديع و معارفه فرمانداران سابق و فعلي شهرستان که در فروردين ماه سال جاري برگزار شد، از دريافت گزارشي مبني بر اينکه مؤذن يکي از مساجد فعال در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس از استان هاي مرکزي کشور تأمين شده است، سخن گفت. همچنين شاهد هستيم که با توجه به دستور رئيس جمهور مبني بر مؤظف شدن وزارت نفت به برنامه ريزي براي اشتغال 50 درصد از بومي هاي استان بوشهر در طرح ها و پروژه هاي مربوط به آن وزارتخانه، تاکنون اقدام گسترده اي در اين خصوص صورت نپذيرفته است. در زمينه سرمايه گذاري سرمايه داران استان بوشهر در طرح ها و پروژه هاي منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس نيز برنامه ريزي گسترده اي توسط کميسيون تعامل با منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس مشاهده نشده است و در صورت برنامه ريزي، بدليل عدم اطلاع رساني مناسب، پيمانکاران و
سرمايه داران استان بوشهر بيشتر در بخش خدمات فعاليت دارند. در باره کمک هاي مستقيم شرکت ها و نهادهاي فعال در زمينه بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي به توسعه منطقه، نيز عمده ترين مساعدت ها توسط سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس صورت مي گيرد و آن نيز بيشتر شامل شهرستان کنگان مي گردد. گرچه اين کمک ها مي تواند در اندازه بسيار محدود، گرد و غبار محروميت را از چهره شهرستان کنگان بزدايد، اما واقعيت آن است که ميزان مساعدت و مشارکت سرمايه داران و
سرمايه گذاران بزرگ در عمران و آباداني منطقه چندان روشن نيست. تغيير بافت فرهنگي و جمعيتي استان بوشهر بويژه در مناطق و شهرستان هاي جنوبي استان را در بازه هاي زماني کوتاه مدت و بلند مدت نيز به اين مشکلات اضافه کنيد. بنا بر آنچه بيان شد به نظر مي رسد با وجودي که منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس و مراکز و سايت هاي اداري و تأسيساتي بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي در استان بوشهر قرار دارد، اما ميزان تأثيرات مثبت تحولات صورت گرفته در اين خصوص بر توسعه استان بوشهر بسيار اندک بوده است. واقعيت آن است که ريشه عدم توانايي مردم استان بوشهر در بهره گيري از فرصت ها، ظرفيت ها و پتانسيل هاي ناشي از اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي، ناشي از عدم وجود ظرفيت لازم و عدم ظرفيت سازي و تعريف فرصت هاي مناسب توسط مسئولين و فعالين استان مي باشد. عدم تمايل مرکز نشينان و مجموعه نفت به عمران و آباداني مناطقي که در آنجا فعاليت مي نمايد در اولويت دوم قرار مي گيرد. ميزان حضور و مشارکت مردم استان هاي همجوار در زمينه بهره برداري از طرح ها و پروژه هاي موجود در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس دليلي بر اين مدعاست. مشاهده رفتار مردم استان بوشهر که در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس فعاليت دارند با ديگر هم ميهنان به خوبي نشان دهنده تفاوت نگاه و زوايه ديد آنها نسبت به مقوله توسعه و ضرورت بهره گيري از فرصت هاي موجود مي باشد.
بازگرديم به پروژه پارس شمالي. قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، تعداد 23 حلقه چاه گازي در فاصله 8 کيلومتري غرب روستاي بردخون کهنه در دريا حفاري شده بود که بهره برداري از آن به زمان هاي ديگر موکول شد. اين چاه ها دقيقاً در موقعيت حوزه جغرافيائي بخش بردخون از توابع شهرستان دير و در محدوده "خور خان" قرار دارند. مخزن گازي پارس شمالي با ظرفيت 900 ميليارد متر مکعب گاز طبيعي، در محدوده آب هاي داخلي کشور و حوزه جغرافيائي شهرستان دير واقع شده است. مشکل زماني ايجاد شد که مدير عامل "شرکت نفت و گاز پارس" طي نامه اي در اسفند ماه سال 1384 به استانداري بوشهر، محل احداث سايت صنعتي پروژه بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي را در بخش "بردخون" از توابع شهرستان ديّر و سايت پشتيباني آن را در دهستان "کبگان" از توابع شهرستان دشتي اعلام نمود. لازم به ذکر است که قبل از تأسيس شهرستان ديّر در سال 1358، مناطق دير، ريز و کاکي در يک بخش متمرکز بودند و در اين سال شهر کاکي به عنوان يک بخش از ديّر جدا و به شهرستان دشتي ملحق گرديد و ريز هم از بخش دير جدا و به شهرستان کنگان متصل گرديد. در سال 1370 نيز دهستان کبگان را نيز از بخش بردخون شهرستان دير جدا و به شهرستان دشتي ملحق کردند. اين موضوع موجب نگراني قاطبه مردم شهرستان ديّر شد و مردم شهرستان محروم ديّر به منظور احقاق حقوق مسلّم خود و براي جلوگيري از هر گونه نابساماني مديريتي در شکل گيري پروژه بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي، به تکاپو مي افتند و با مراجعه به فرمانداري، امام جمعه و نماينده مجلس و همچنين با نوشتن طوماري به طول نزديک به 30 متر، خواستار حل مسأله مي گردند. رئيس جمهور در جريان سفر هيأت دولت به استان بوشهر در اواخر سال84، در جمع مردم شهرستان ديّر تأکيد کرد: "در رابطه با راه و توسعه پتروشيمي و پارس شمالي و اينها هم داريم تصميم گيري مي کنيم. من اميدوارم اخباري که از مصوبات دولت به گوش شما مي رسد موجب خوشحالي و اميدواري و شادماني شما مردم عزيز بشود. همه جاي کشور بايد با هم پيشرفت کند؛ همه استعدادهاي کشور در هر نقطه اي بايد شکوفا شود و امکانات کشور بايد بطور عادلانه بين همه بخش هاي کشور تقسيم شود و امروز دولت مصمم است با همه توان در خدمت ساختن کشور بر اساس عدالت باشد؛ بر اساس عدالت يعني مردم عزيز ديّر و جوانان ديّر از همان مقدار فرصت و امکانات برخوردار باشند که مردم شيراز، اصفهان، تبريز، مشهد و کرمان." پس از آن فرماندار شهرستان ديّر و تني چند از اعضاي شوراهاي اسلامي شهرستان در خردادهاه سال جاري با رئيس جمهور در تهران ديدار مي نمايند و در اين ديدار مذاکراتي پيرامون مسائل مهم شهرستان به ويژه راه اندازي کامل پروژه بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي در شهرستان ديّر صورت مي گيرد. دکتر احمدي نژاد، ضمن قول مساعدت در اين خصوص، تأکيد مي نمايند که در خصوص اجراي بهينه اين امور، دستورات لازم را به وزرا و مسئولين مربوطه خواهد داد. پس از آن معاون سياسي و امنيتي استانداري بوشهر نيز در جلسه شوراي اداري شهرستان ديّر و در مراسم توديع و معارفه بخشداران مرکزي سابق و فعلي شهرستان ديّر درباره موقعيت اجراي پروژه ميدان گازي پارس شمالي، بر حق مسلم مردم شهرستان ديّر در خصوص اجراي کامل پروژه بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي در اين شهرستان تأکيد نمود. درباره دلايل تخصصي و توجيهي اجراي مجموعه کامل اين پروژه در شهرستان ديّر نيز طي جزوه اي که توسط فرمانداري شهرستان ديّر منتشر و در اختيار افکار عمومي قرار گرفته، بصورت مبسوط به اين مهم پرداخته شده است. بنابراين تجميع سايت هاي اداري، تأسيساتي و ... ميدان گازي پارس شمالي در
منطقه اي که اين ميدان گازي در آن قرار دارد، يعني بخش بردخون شهرستان ديّر يک ضرورت اجتناب ناپذير است. اما درس هائي که با نگاه به تحولات صورت گرفته در جريان بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي و تحليل روند اتفاقاتي که پيرامون اين طرح و استعفاي مهندس تبادار از مديريت اين پروژه عظيم، مي توان دريافت چنين است؛ 1.. در کنار ميدان گازي پارس شمالي که در محدوده شهرستان ديّر قرار دارد، ميدان گازي "مند" در غرب شهرستان دشتي واقع است. با برنامه ريزي دقيق و کارشناسي، بهره برداري از ميدان گازي "مند" خواهد توانست همان تأثير عميق و پايدار را در توسعه شهرستان دشتي داشته باشد که انتظار مي رود بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي بتواند جهشي در فرايند توسعه شهرستان ديّر ايجاد نمايد. شهرستاني که بنا بر اعلام سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بوشهر به عنوان "محروم ترين" شهرستان استان بوشهر شناخته مي شود. بنابراين در يک کلام آنکه ايجاد اختلاف در بين مردم شهرستان هائي که همواره در يک رقابت "سوزنده" با يکديگر مشغول اند، دستاوردي جز پسرفت استان بوشهر در بر نخواهد داشت. 2.. امروز ديگر ميدان گازي پارس جنوبي متعلق به شهرستان کنگان نيست و راه اندازي سايت ها و طرح هاي مرتبط با آن در شهرستان هاي همجوار مانند شهرستان ديّر نيز در برنامه دولت قرار دارد. تحقق اين موضوع به معني آن است که تأثير مستقيم و غير مستقيم اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي بر زندگي مردم شهرستان هاي همجوار ضرورتي اجتناب ناپذير است. امروز با انتقال گاز استحصال شده از ميدان گازي پارس جنوبي به شهرستان ديّر، مسئولين اين شهرستان ناگزير به برنامه ريزي جهت جذب سرمايه گذاران به منظور سرمايه گذاري در اين زمينه هستند؛ به عبارت ديگر، تأسيسات صنعتي مرتبط با ميدان گازي پارس جنوبي که در شهرستان کنگان قرار دارد، مي تواند در شهرستان ديّر، که يکي از شهرستان هاي همجوار شهرستان کنگان مي باشد، مورد بهره برداري قرار گيرد. تحقق اين موضوع، اين درس مهم را به ما مي آموزد که در آينده اي نزديک مرز صنعتي ميان شهرستان هاي ديّر و دشتي با اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي برداشته خواهد شد. بنابراين همان طور که اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي در
آينده اي نزديک تأثيراتي عميق بر زندگي مردم شهرستان ديّر خواهد گذاشت و در صورت عدم
برنامه ريزي براي تبديل اين تأثير به يک "فرصت"، ناخواسته به يک "تهديد" تبديل خواهد شد،
برنامه ريزي مشترک مسئولين شهرستان هاي دشتي و ديّر به منظور تبديل موضوع اجراي طرح
بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي به فرصتي براي توسعه متوازن و متعادل اين دو شهرستان، ضرورتي اجتناب ناپذير مي باشد. 3.. آنچه امروز مورد درخواست مردم شهرستان هاي ديّر و دشتي قرار دارد، برنامه ريزي براي هماهنگي کليه بخش هاي مرتبط با اجراي اين پروژه شامل سايت هاي اداري، تأسيساتي و ... جهت ايجاد بزرگ ترين فرصت و تأثير گذاري مثبت اين پروژه بر توسعه اين دو شهرستان مي باشد. 4.. امروز و در ميانه راهِ پيگيري اجراي طرح بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي، مطالعه چگونگي بهره گيري مردم شهرستان ديّر از ظرفيت ها، پتانسيل ها و فرصت هاي شغلي و سرمايه گذاري مرتبط با اين طرح عظيم، يک ضرورت غير قابل انکار مي باشد. برنامه ريزي جهت فراهم سازي امکانات لازم براي آموزش نسل جوان منطقه و هدايت آنان به سمت فراگيري دانش و مهارت هاي مورد نياز در زمان بهره برداري از ميدان گازي پارس شمالي و نيز تشويق سرمايه داران بزرگ و حتي خرده سرمايه داران استان جهت سرمايه گذاري در صنايع پائين دستي و ...باعث عدم تکرار کاستي ها در تجربه اجراي طرح ملي بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي خواهد شد. در غير اين صورت بايد منتظر همان تأثيراتي باشيم که بهره برداري از ميدان گازي پارس جنوبي، به جاي تبديل آن به يک "فرصت" عمومي براي توسعه استان، به "تهديد"ي براي زندگي عمومي مردم جنوب استان بوشهر تبديل نموده است.

• < قبلی
• بعدی >