شکست بازدارندگی اسرائیل

گفت‌وگو با محمود شمس‌الواعظین

اگر از روزنامه‌نگاران حرفه‌ای ایران بخواهیم نام ببریم بی‌تردید محمود شمس‌الواعظین از برجسته‌ترین آن‌هاست. بسیاری از روزنامه‌نگاران جوان در کنار او حرفه‌ای بودن را آموختند. او علاوه بر مطالعات خود درباره کشورهای خاورمیانه، به اغلب این کشورها سفر کرده و یا در آن‌ها زیسته است و شناخت عینی از آن‌ها دارد. به زبان عربی و عبری آشناست و از منابع دست ‌اول خبری استفاده می‌کند. گفت‌وگوی زیر حاوی اطلاعات ارزشمندی از جنگ دوزاده‎روزه است که امید داریم برای خوانندگان مفید باشد.

***

سؤال: در گرماگرم جنگ دوازده‌روزه، در روز یکشنبه که تقریباً دو روز از جنگ گذشته بود با شما صحبت کردم و شما پیش‌بینی کردید که اگر با همین روال موشک به سمت اسرائیل برود تا یک هفته دیگر داد مردم اسرائیل بلند می‌شود و از امریکا برای آتش‌بس تقاضای کمک می‌کنند پیش‌بینی شما به جای یک هفته، نُه روز بعد اتفاق افتاد. می‌خواستم ببینم شما بر چه مبنا و اساسی این تحلیل را داشتید؟ شکنندگی مردم اسرائیل را چگونه پیش‌بینی کردید؟

آقای شمس‌الواعظین: ملاک من همیشه دکترین دفاعی اسرائیل است که در همه جنگ‌ها اجرا شده است؛ همواره دکترین حملات نظامی اسرائیل با دکترین دفاع آن‌ها تناسب دارد؛ به عبارتی بین تهاجم و واکنش‌های آن رابطه مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد؛ یعنی اسرائیل به ‌اندازه‌ای حمله می‌کند که بتواند در برابر تهاجم متقابل دشمن دفاع کند. این تهاجمی که از سوی اسرائیل به تهران و ایران شد، برای نخستین بار وسیع‌تر از توان دفاعی این کشور بود. دقت کنید خیلی وسیع‌تر بود. من در بررسی‌هایی به عمل آوردم و به این نتیجه رسیدم که برنامه اسرائیل سرنگونی رژیم ایران و در راستای براندازی کامل بوده است. اینک نیز به‌تدریج، چه در محافل مطبوعاتی و رسانه‌ای اسرائیل و چه از اطلاعاتی که از بازداشت‌شدگان در ایران به دست آمده، نشان می‌دهد این تئوری، کاملاً درست بود و آن‌ها قصد داشتند کار براندازی را تمام کنند. در واقع اسرائیل همانند جنگ شش‌روزه ژوئن ۱۹۶۷ علیه مصر، سوریه و اردن عمل کرد؛ یعنی عملیات برق‌آسا، غافلگیرکننده و به‌اصطلاح جنگ در حوزه استحفاظی دشمن. این درست است، اما در ارتباط با ایران، یک خللی در سیستم طراحی اسرائیل ایجاد شد و آن شکاف کجاست، جواب آن را نمی‌دانم، اما برنامه این بود که یک‌سری از کماندوهای آموزش‌دیده که احتمالاً از اتباع مستقر در ایران بودند هم‌زمان پس از اینکه علائمی از فروپاشی دیده می‌شود، بتوانند مراکز حساس را به تصرف خود درآورند و موضوع این بود که بلافاصله عنوان کردند که مردم تهران، تهران را ترک کنید در واقع به این منظور بود که اسرائیل بتواند آن عملیات را به سرانجام را برساند.

س: آیا اینکه ترامپ هم گفت تهران را ترک کنید در راستای همین خط اسرائیل بود؟

آقای شمس‌الواعظین: بله، کاملاً. نکته‌ای به شما بگویم. برنامه آن‌ها براندازی بود و وقتی این اتفاق نیفتاد، اگر دقت کرده باشیم اسرائیل و امریکا شروع به امتیاز دادن کردند؛ یعنی ناگهان حس کردند که با یک کشور متفاوت مواجه هستند. عموماً ایجاد ترس به این گستردگی که تمام کادرهای فرماندهی و نظامی و دانشمندان هسته‌ای یک کشور را ترور کنی و همچنین مراکز کنترل و تبادل اطلاعات را بمباران کنی، نشان‌دهنده سرنگونی رژیم است.

از خودمان سؤال کنیم که چرا مرحوم جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور اسبق مصر، پس از جنگ ژوئن ۱۹۶۷ واقعیت شکست را پذیرفت و استعفا داد و هنگام سخنرانی در تلویزیون گریه کرد. ببینید درواقع اسرائیل کاری که در تهران کرد پیش‌تر در قاهره هم انجام داده بود؛ یعنی در مصر نیز کار داشت تمام می‌شد. اسرائیل در ۵ ژوئن، تمام مراکز فرماندهی، تمام مراکز مسکونی ژنرال‌های مصر را بمباران کرد و این عمل و این تاکتیک را در تهران هم اجرا کرد، البته ظرفیت آن در تهران و سایر شهرها و استان‌ها متفاوت بود. اسرائیل در حمله به ایران، استان‌هایی را انتخاب کرد که می‌توانستند در برابر گام بعدی اسرائیل و عوامل آن، مقاومت کنند؛ پایگاههای هوایی استان‌هایی چون اصفهان، شیراز، ایلام، لرستان، کرمانشاه و تبریز و را زد. پهپادهای ریز و درشت، عملیات گسترده‌ای انجام دادند؛ حدود ۱۰ هزار ریزپرنده در ایران کشف شده است که البته می‌گویند این تعداد به ۲۰ هزار عدد هم می‌رسد. این عملیات تنها برای از بین بردن توان هسته‌ای نبود، بلکه برای براندازی بود که دیدیم موفق نشدند. در واقع توان دفاعی آن‌ها متناسب با سیستم آفندی آن‌ها نبود و به همین دلیل موفق نشدند؛ بنابراین پیش‌بینی من بر این اساس بود که توان تاب‌آوری اسرائیل در قبال حملات موشکی ایران به‌شدت پایین خواهد بود.

س: گفته می‌شود پس از هجده ساعت از شروع عملیات اسرائیل، موشک‌های ایران به سمت اسرائیل پرتاب شد، درحالی‌که آن‌ها پیش‌بینی نمی‌کردند ایران به این زودی بتواند توان نظامی خود را ترمیم و سازمان‌دهی کند و به اسرائیل حمله کند؟

آقای شمس‌الواعظین: در این عملیات مانند عملکردشان در لبنان بود، اما در مقیاسی وسیع‌تر. به خاطر داشته باشیم که فرماندهی حزب‌الله زمان زیادی برد تا از شوک خارج شود و به نظر می‌رسد در مجموع حزب‌الله اینک از صحنه و از محور مقاومت فعال کم و بیش خارج شده است.

در ایران چنین اتفاقی مشابه حزب‌الله لبنان نیفتاد. سرعت عمل فرماندهی کل قوا، آیت‌الله خامنه‌ای در تعیین جانشینان بسیار بالا بود و گویا این سیستم از قبل طراحی شده بود و برای زمان حمله نبود، چون جایگزینی فرماندهان خیلی با شوک همراه نبود و به‌سرعت اتفاق افتاد و مراکز فرماندهی تغییر کرد. همه این مراکز مثل خود اسرائیل به سیستم‌های زیرزمینی انتقال یافت. می‌دانیم که پرسنل وزارت دفاع اسرائیل در آن ساختمان نبودند، موشک ایران به ساختمان وزارت دفاع آن‌ها خورد و کنترل و فرماندهی اسرائیل روی زمین عمل نکرد و همه به زیرزمین منتقل شد. این زیرزمینی کردن‌ها مربوط به هم‌اکنون نیست، بلکه پس از اقدام حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شروع شد و این موضوعی است که خود مطبوعات و رسانه‌های اسرائیل به آن اشاره کردند. اینکه یک‌دفعه نتانیاهو جلو بیمارستانی می‌ایستد و مصاحبه می‌کند ملاک نیست؛ این ساختن یک قاب تلویزیونی است، ولی ما می‌دانیم که او بلافاصله دوباره به مرکز فرماندهی در ۴۰ متری عمق زمین می‌رود که برای شرایط جنگ‌های اتمی در اسرائیل ساخته شده است. بنیامین نتانیاهو به همراه خانواده‌اش در آنجا بیتوته می‌کند.

در ادامه من به تئوری دفاع می‌پردازم. دقت کنید که اسرائیل بر اساس تئوری دفاع و تاب‌آوری آن در برابر مقیاس تهاجم کم آورد. منتها این سؤال پیش می‌آید چرا اسرائیل پیش‌بینی نمی‌کرد که ایران به چنین حمله گسترده‌ای واکنش نشان دهد. چراکه اطمینان و اعتماد آن به سه سیستم پدافندی تاد امریکا، فلاخن داوود و گنبد آهنین اسرائیل بود؛ تصورش این بود که موشک‌های ایرانی با منحرف کردن موشک‌ها توسط پدافند اسرائیلی و امریکایی به مناطق باز و دریا منحرف می‌شوند، اما اسرائیل نمی‌دانست ایران از موشک‌هایی همچون فتاح و خیبرشکن ۱ و ۲ استفاده خواهد کرد و این امر برای آن‌ها پیش‌بینی‌ناپذیر بود. در نیمه‌شب آخر و پیش از آتش‌بس می‌دیدم که موشک خیبرشکن ۲ توان تخریبی بسیار بالا، قدرت مانور و بازگشت به مسیر هدف و بدون رهگیری داشت. به عبارتی موشک در حمله پدافندی جاخالی می‌داد و دوباره به مسیر خود برمی‌گشت، انگار که یک ماشینی یک مأموریتی دارد، برای نمونه یک پستچی باید یک بسته پستی را به یک خانه‌ای تحویل دهد، اما وسط راه در معرض یک ماشین دیگری قرار می‌گیرد و از مسیر خود منحرف می‌شود، ولی به محض اینکه آن تهدید برداشته می‌شود دوباره به مسیر خود برمی‌گردد و به هدف خود می‌رسد.

س: آیا این عمل فرار از رهگیری به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شد یا لحظه‌به‌لحظه از تهران هدایت می‌شد؟

آقای شمس‌الواعظین: من نظامی نیستم. نظامی‌ها باید به این پرسش پاسخ دهند، ما در این زمینه فقط مشاهده‌گر هستیم و دیدیم که چنین اتفاقی افتاده است؛ البته باید بگویم اسرائیلی‌ها در ارتباط با این ماجرا دچار شوک عظیمی شدند. موشک دیگری که ایران استفاده کرد که در جهان به‌عنوان موشک عروس دریایی معروف شد که برای حفاظت از موشک یا سر جنگی آن، دورش یک غلاف ابری ایجاد می‌شود. من نمی‌دانم ولی وقتی سؤال کردم گفتند این ایجاد خلأ می‌کند تا بتواند سرعت موشک را افزایش دهد که این موضوع این ترند جهانی شده است و همه جا این عکس آن را پخش می‌کنند. پس تا اینجا ما نتیجه می‌گیریم: یکی اینکه اسرائیل قدرت سیستم موشکی ایران را پیش‌بینی نمی‌کرد؛ و دوم اینکه به سیستم سه‌گانه پدافندی خود و تاد امریکایی اعتماد زیادی داشت.

س: شما می‌گفتید، وقتی که حماس ده عدد موشک به اسرائیل زد، ارتش اسرائیل بیانیه داد که ما بیش از پنج موشک را نتوانستیم رهگیری کنیم، بنابراین اسرائیل می‌دانست که نمی‌تواند همه موشک‌ها را رهگیری کند و از ضعف خود در این باره آگاه بود.

آقای شمس‌الواعظین: نه. این قضیه برای پیش از به‌کارگیری پدافند تاد بود، وقتی که دو پدافند تاد به کمک اسرائیل آمد، خیلی از مسائل را تغییر دارد. نکته بعدی این بود که کشورهای انگلستان و استرالیا در دریای سرخ و از شرق مدیترانه تمام پایگاه‌های کشورهای غربی و کشور اردن مأموریت زدن موشک‌ها و پهپادهای ایران در آسمان را داشتند. فرانسه نیز اعلام کرد توانسته است پنج پهپاد را بزند. امریکایی‌ها گفتند ما به وظایفمان در دفاع از اسرائیل عمل کردیم. انگلستان، استرالیا و آلمان هم همین‌طور. صدراعظم آلمان اعلام کرد به این دلیل که اسرائیل به نیابت از ما کارهای کثیف انجام می‌دهد (منظور از کارهای کثیف، جنگ‌های ویرانگر است) ما هم باید به کمک او بشتابیم. این اتفاق در مجموع ناتوانی تمامی این سیستم‌ها را نشان داد. مانور بیش از حد موشک‌های جدیدی که ایران در سه روز آخر جنگ یعنی از نهمین تا دوازدهمین روز به کار برد، تاب‌آوری اسرائیل را به‌شدت کاهش داد و اجازه دهید من به شما بگویم که به صفر رساند. به همین دلیل وزیر امور راهبردی اسرائیل بنا به تقاضای نتانیاهو با مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات‌متحده، تماس فوری گرفت و از ایشان تقاضای طرح آتش‌بس فوری کرد. منبع من در اینجا رسانه الجزیره انگلیسی است و روبیو با ترامپ تماس می‌گیرد و درخواست استیو بنت را مطرح می‌کند. پس از این لحظه است که بازی ترامپ شروع می‌شود و استراتژی‌های خود را عملی می‌کند. ترامپ با امیر قطر تماس می‌گیرد. امیر قطر با آقای پزشکیان در تهران تماس می‌گیرد که تقاضای امریکا را برای برقراری آتش‌بس مطرح کند. پاسخ اولیه ایران به این آتش‌بس، پاسخ رد بود و عنوان کردند ما هنوز مشغول تنبیه متجاوز هستیم که امیر قطر این موضوع را به ترامپ اطلاع می‌دهد. ترامپ در این زمینه دچار مشکل می‎شود و یک ساعت بعد با یک برگ برنده به صحنه وارد می‌شود و با امیر قطر تماس می‌گیرد که به ایرانی‌ها بگویید اگر آتش‌بس را امشب و به‌صورت فوری بپذیرند، من بخشی از تحریم‌های خرید نفت چین از ایران را برمی‌دارم که البته این کار را نیز انجام داد، هرچند دوباره طی چند روز گذشته تعهد خود را نقض کرد، ولی به هر حال این کار را انجام داد و به چین گفت شما حالا می‌توانید نفت ایران را بخرید. آقای پزشکیان این مسئله را به شورای عالی امنیت ملی برد و این پیشنهاد با یک شرط تصویب شد و آن شرط این بود که ایران ضربه آخر را بزند و نه اسرائیل و این در حالی بود که با توجه به اینکه نتانیاهو می‌دانست که چنین اتفاقی ممکن است امشب بیفتد، هواپیماهای فراوانی به آسمان ایران فرستاد و بسیاری از شهرها را به‌صورت کورکورانه بمباران کرد که تلفات غیرنظامی ما در شب آخر زیاد شد. ترامپ ناراحت و خشمگین با نتانیاهو تماس می‌گیرد و می‌گوید شما خلاف وعده‌مان عمل کردید، ایران گفته است من می‌خواهم ضربه نهایی را بزنم، شما حق ندارید ایران را بمباران کنید، دستور دهید که هواپیماهایتان برگردد. ترامپ این نکته را که باید هواپیماهای شما برگردند را علنی کرد.

س: این همان نکته‌ای است که در هلند به خبرنگاران گفت؟

آقای شمس‌الواعظین: بله، گفت من این کار را کردم، البته گفت ایران هم آتش‌بس را نقض کرد، ولی ایران آتش‌بس را نقض نکرد، شرط ایران این بود که ما ضربه آخر را بزنیم، هم‌زمان با اینکه هواپیماهای اسرائیل داشتند به کشورشان برمی‌گشتند آخرین حمله ایران شروع شد که موشک‌باران اسرائیل تا ۷ بامداد ادامه داشت که این حمله بسیار ویرانگر هم بود. ایران در این حمله از موشک فراصوتی خیبرشکن ۲ استفاده کرد که این عملکرد این موشک هنوز در اسرائیل یک معماست. اسرائیل در فهم توان این موشک و قدرت مانور آن دچار مشکل شده است. در این حمله ایران هشت موشک فرستاد که پنج موشک آن اصابت کرد. این آمار برای ارتش اسرائیل عجیب بود، البته در یک داوری منصفانه ظاهراً به دلیل کمبود ذخایر ضد موشکی پدافند تاد تاب‌آوری آن به‌شدت کاهش یافت. در این زمینه این آمار را یک نشریه امریکایی اعلام کرد که سامانه اسرائیلی در جنگ اسرائیل با ایران تقریباً ۲۰ درصد کل ضد موشک تاد در کل جهان را مصرف کرده است که این آمار در زرادخانه موشکی بسیار بالاست که اگر فقط ۲۰ درصد آن در یک جا به کار گرفته شود، بسیار عجیب است.

س: این مطلبی بود که نفیسه کوهنورد هم در تحلیل‌های خبری به آن اشاره کرد.

آقای شمس‌الواعظین: اسرائیل در شب آخر در تلاش برای رهگیری موشک خیبرشکن ۲ از موشک‌های ضد موشک بدون سر جنگی استفاده کرد که موفق به این رهگیری نشد و هم‌زمان با این اتفاقات آتش‌بس برقرار شد؛ بنابراین برای اینکه بدانیم برای بنیه دفاعی ارتش اسرائیل و جامعه اسرائیل چه اتفاقی افتاد باید بگویم که خطوط هوایی ال-عال اسرائیل در شب ما قبل از آتش‌بس به لحاظ الکترونیکی شروع به فروش بلیت و اعلام کرد، به محض اینکه این امکان وجود داشته باشد هواپیماهای ال-عای می‌آیند و یهودی‌ها را از خارج به اسرائیل می‌آورند و همچنین کسانی که علاقه‌مندند که از اسرائیل خارج شوند را از اسرائیل بیرون می‌برد. منبع این خبر، رسانه‌های گروهی کانال ۱۲ خود اسرائیل است. من هیچ‌وقت بدون منبع صحبت نمی‌کنم. ارتش اسرائیل در کانال ۱۲ اعلام کرد فقط طی دو ساعت از گشودن سیستم الکترونیکی بلیت ال-عال ۲۸ هزار و ۳۰۰ بلیت فروخته شد که در نتیجه آن این سیستم هنگ کرد و دیگر فروش بلیت قطع شد و خانم وزیر راه و ترابری اسرائیل اعلام کرد، ما باید شهروندان اسرائیل را ممنوع‌الخروج کنیم، چون با این موج فرار از اسرائیل ضربه روانی بدی به کشور وارد می‌شود. در نتیجه این هم یک عامل دیگر برای آتش‌بس بود. عامل دوم، ناتوانی سامانه‌های اسرائیل در رهگیری موشک‌های ایران بود و عامل سوم، مشارکت امریکا در بمباران فردو بود که نتانیاهو اعلام کرد این مأموریت دیگر انجام شد و شما می‌توانید آتش‌بس را بپذیرید که این درخواست از سوی خود اسرائیل مطرح شد و این اتفاق افتاد. این کل تحلیل من از این جنگ بود.

س: سؤالی در اینجا پیش می‌آید، این است که من در مطبوعات کشور انگلیس خواندم که در مقایسه مردم ایران با مردم اسرائیل، مردم اسرائیل شکننده‌تر هستند، چون اکثر جوان‌ها از غرب آمده‌اند و ۶۰ درصد سکولار هستند و نوع زندگی آن‌ها برای رفتن به پناهگاه نیست و همچنین اینکه ایران دائم خواب راحت را از آن‌ها سلب می‌کرد. یک شب هم ایران اعلام کرد ما ساعت ۸ موشک پرتاب کردیم، ولی چیزی پرتاب نکرده بود. همه اسرائیلی‌ها به پناهگاه رفته بودند و یک مقامی در اسرائیل گفت ایران دارد با اعصاب ما بازی می‌کند. سفیر امریکا هم شب اول گفت من پنج بار به پناهگاه رفتیم و شب آخر گفت من یک نفس راحتی کشیدم و راحت خوابیدم. این نشان می‌دهد که از نظر وزارت مسکن آنجا، سیستم پناهگاه‌ها قبلاً این‌گونه بود که هر خانه‌ای باید یک پناهگاه داشته باشد، ولی آن پناهگاه‌ها برای این موشک‌های با سر جنگی یک‌ونیم تنی جواب نمی‌داد، بنابراین باید به پناهگاه عمومی می‌رفتند. رفتن به پناهگاه عمومی با وجود خانواده و بچه‌ها بسیار سخت بود و من فکر می‌کنم شکنندگی برای اسرائیل از اینجا شروع شد.

آقای شمس‌الواعظین: جغرافیا اسرائیل را با مشکل جدی مواجه کرد. همیشه تئوری این‌ها این بود که همه جنگ‌های ما به دلیل محرومیت از عمق راهبردی به لحاظ جغرافیا، باید در حوزه استحفاظی دشمن اتفاق بیفتد و نباید هیچ جنگی به درون مرزها کشیده شود، چون اسرائیل تاب‌آوری ندارد. من پس از جنگ در تهران به دنبال ساختمان‌هایی فروریخته در اثر اصابت پهپادها بودم، در این جست‌وجو از جنوب تا شمال، از امام علی به این طرف و آن طرف و … به زحمت دو جا را پیدا کردم که پهپادها به آن‌ها اصابت کرده و آسیب دیده بودند، ولی امکان ندارد که شما از خیابان اصلی تل‌آویو که خیابان ساحلی نیز گفته می‌شود عبور کنید و میزان ویرانگری را نبینید. شما به هر جایی از تل‌آویو که بخواهید بروید باید از آن جاده عبور کنید. یک شب به دلیل جنگ روانی از سوی ایران، اسرائیلی‌ها به‌جز ساعات محدودی برای خرید ۴۸ ساعت در پناهگاه بودند. اسرائیلی‌ها می‌گفتند ما وقتی از پناهگاه در تل‌آویو بیرون آمدیم فکر کردیم وارد غزه شده‎ایم؛ بنابراین این وضعیت برای اسرائیلی‌ها تحمل‎ناپذیر بود و بی‌اساس نیست که اسرائیلی از زمان اعلام موجودیت خود تا هم‌اکنون جنگ‌های خود را بر سه پایه استوار کرده است: نخست انتقال جنگ به سرزمین دشمن؛ دوم عملیات شوک‌آور و غافلگیرکننده و ویران‌کننده؛ و سوم کوتاه کردن زمان جنگ از طریق رعایت آن دو ستون؛ یعنی انتقال جنگ به سرزمین دشمن و دوم، استفاده از عنصر ویرانگری و غافلگیری. جنگ بر مبنای این سه محور یادشده، در ایران شکسته شد؛ ارتشی که هیچ‌گاه در سرزمین خود با هیچ دشمنی نمی‌جنگید که ناگهان با این وضعیت مواجه شد. یادمان باشد بالاخره خلبان اسرائیلی باید از این خیابان اصلی عبور کند تا به فرودگاه اصلی برسد، وقتی می‌بیند که پالایشگاه حیفا از کار افتاده، مؤسسه وایزمن مورد اصابت قرار گرفته و وقتی بخشی از وزارت دفاع تخریب شده، تمام این مسائل اسرائیل را دچار مشکلات روانی بسیاری می‌کند، از این‌رو شاهد مهاجرت معکوس هستیم. هم‌اکنون بحث سر این است که ایران سر جای خود قرار گرفته و ایستاده است، اسرائیل هم که دست ‌بردار نیست، مهاجرت معکوس هم‌اکنون به‌شدت در اسرائیل شروع شده است و این موج تا زمانی که اسرائیلی‌ها احساس امنیت نکنند، خاتمه پیدا نمی‌کند و برای نخستین بار در تاریخ موجودیت اسرائیل، احساس امنیت از بین رفته است.

س: در مورد همین مهاجرت، اداره مهاجرت در کابینه مطرح می‌کند که باید مهاجرت را ممنوع کنیم. ابتدا کابینه مخالفت می‌کند، ولی وقتی که این موج مهاجرتی که شما گفتید را می‌بیند اعلام کردند که خروج از اسرائیل ممنوع است که این برای اسرائیل خیلی گران تمام شد، درحالی‌که در ایران مردم یک قبض و بسط خیلی معقولی انجام دادند، اکثراً به شهرستان‌ها رفتند و به‌تدریج برگشتند، سه میلیون نفر به ترکیه رفتند، هیچ‌کسی مانع آن‌ها نبود و این خیلی مهم است.

آقای شمس‌الواعظین: در این زمینه مرزهای ما در ایران باز بود؛ البته به‌جز چند مرز که به دلیل تحت تعقیب قرار دادن عوامل نفوذی اسرائیل در داخل، بقیه مرزها باز بودند و رفت‌وآمد صورت می‌گرفت. برای نمونه سفرهای دریایی به هیچ وجه بسته نبود و سفر به سمت دبی و شارجه از سمت بندرعباس و بوشهر و حتی سفر از طریق دریای مازندران انجام می‌شد. ما شانس جغرافیا را در دست داشتیم و ویژگی جغرافیایی یک بار دیگر خود را در اینجا نشان داد که چه مزیت بالایی می‌تواند برای یک کشور ایجاد کند. اکنون کسانی که فقط می‌خواهند آسیب‌دیدگی شهرهای ایران را از حملات اسرائیل با وجود گستردگی آن مشاهده کنند چند ماه طول می‌کشد تا بروند این آسیب‌دیدگی‌ها را ببینند، ولی در اسرائیل دیدن کل ویرانی‌ها فقط چند ساعت طول می‌کشد و این مسئله در روحیه آن‌ها اثر منفی گذاشته است که این محدودیت سفر در اسرائیل ممنوعیت ایجاد نکرده، بلکه محدودیت ایجاد کرده است، خانواده‌هایی که در خارج از اسرائیل بیمار دارند یا عروسی در پیش دارند، می‌توانند از اسرائیل خارج شوند. به هر حال یهودی‌ها در خارج از اسرائیل، اقوام و آشنایان و شبکه‌های ارتباط خانوادگی دارند. این اولویت‌ها را وضع کردند و برای سفر شهروندان اسرائیلی محدودیت‌هایی قائل شدند که خود این موضوع باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری شده است؛ به‌ویژه اینکه بعضی از سربازانی که در دوره احتیاط به سر می‌بردند هنگام سفر به خارج از کشور حتی دستگیر شدند، درحالی‌که با قایق‌های تندرو به سمت شرق دریای مدیترانه می‌رفتند تا از آنجا به کشورهای دیگر فرار کنند. خیلی از این سربازان بازداشت شدند، درحالی‌که در دوره جنگ چنین حرکت‌هایی ممنوع است، ولی شاهد این حرکت‌ها بودیم و به آن تمرد از حضور در جبهه‌های جنگ گفته می‌شود.

س: شما معتقدید که به دلیل همین شکنندگی مردم در پناهگاه‌ها و کم آوردن پدافند تاد که این پدافندی است که امریکا در اطراف چین مستقر کرده است اگر این جواب ندهد امریکا باید سیستم پدافندی دنیا را عوض کند. فکر نمی‌کنید اسرائیل دوباره حمله کند؟

آقای شمس‌الواعظین: من برخلاف خیلی از صاحب‌نظران و کارشناسان که به نظر آن‌ها احترام می‌گذارم معتقدم اسرائیل به این زودی‌ها تجربه جنگ دوازده‌روزه را تکرار نخواهد کرد. اسرائیل به دنبال مدل لبنان می‌گردد که آتش‌بس محترم است، اما به تهدیدها جواب بدهد.

س: اسم مدل چیست؟

آقای شمس‌الواعظین: مدل لبنان. هم‌اکنون اسرائیل با لبنان آتش‌بس برقرار کرده و حزب‌الله نیز آن را پذیرفته است و بازگشت به قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت صورت گرفته است، اما اسرائیل در یک جایی، پرانتزی برای خود باز کرده که من به تهدیدها جواب خواهم داد. اینک به هر جا که حمله می‌کند می‌گوید من در اینجا تهدید پیدا کردم، برای نمونه نبطیه را به‌شدت بمباران کرد و بهانه‌اش هم این بود که حزب‌الله برخی از قطعات موشک‌ها را به جنوب لبنان برده است و من احساس تهدید کردم و به همین دلیل آنجا را بمباران کردم که ممکن است چنین مدلی را در تهران و ایران نیز تکرار کند.

س: اگر ایران جواب قاطع دهد و موشک‌باران را شروع کند چطور؟

آقای شمس‌الواعظین: همین اتفاق دارد می‌افتد و ایران اعلام کرده در برابر هر تعرضی ولو کوچک، بلافاصله واکنش نشان خواهد داد؛ البته این کاملاً طبیعی است و می‌تواند قدرت بازدارندگی ایران را افزایش دهد؛ اما اگر فکر کنید این بلندمدت است واقعاً همین‌گونه خواهد بود اسرائیل تا زمان بازسازی و رفع اشکالات سیستم دفاعی پدافندی خود، تجربه جنگ دوازده‌روزه را تکرار نخواهد کرد. جنگ دوازده‌روزه علاوه بر هزینه‌های روزانه، ۵/۶ میلیارد دلار برای اسرائیل هزینه داشته است. قیمت هر سیستم دفاعی موشکی آن ۶۳ هزار دلار است؛ یعنی این‌ها حتی در برابر یک خمپاره ۱۲۰ حماس، یک موشک کوچک، ۶۳ هزار دلار هزینه می‌کردند. هرچند این موشک‌ها چندان آسیب‌زننده نبودند، ولی به هر حال وقتی به اطراف غزه در اسرائیل اصابت می‌کرد، هیبت اسرائیل را می‌شکست. من می‌خواهم بگویم تا زمان رفع این اشکالات خیلی بعید می‌دانم که اسرائیل مجدداً دست به این عمل بزند و بخواهد تجربه دوازده‌روزه جنگ را تکرار کند.

س: به نظر می‌رسد اسرائیل قصد داشت در ایران یک جنگ ترکیبی را پیش ببرد؛ یعنی علاوه بر حملات خود به نیروی عوامل داخلی خود حالا یا جاسوس‌هایی که مستقیماً با خود اسرائیل ارتباط دارند یا اپوزیسیون‌هایی که محارب شدند مثل مجاهدین یا فرشگردی‌های سلطنت‌طلب هم متکی بود و من فکر نمی‌کنم اسرائیل تنها متکی به جاسوس‌های خود بوده باشد.

آقای شمس‌الواعظین: بله. این ترکیبی از نیروها محسوب می‌شوند، اما حجم توانایی به کار رفته در عملیات روز اول، دوم و سوم اسرائیل به‌ویژه پس از اینکه ترامپ گفت هرآن را تخلیه کنید با هدف اشغال ایران و تمام کردن کار بوده است. اینکه چقدر در توهم بودند، بماند. در هر حال شما چنین اتفاقی با چنین حجمی را که می‌بینید، حجم اصابت‌هایی که ریزپرنده‌ها در کشور ایجاد کردند، برای مثال این ریزپرنده‌ها کلانتری‌ها را مورد اصابت قرار دادند. چرا کلانتری‌ها زده می‌شد. برای اینکه در برابر براندازی مقاومتی نشود، چراکه کلانتری‌ها هیچ ربطی به توان هسته‌ای ایران ندارد؛ یعنی شما وقتی که به حجم عملیات نگاه می‌کنید می‌بینید که مقیاس آن، مقیاس براندازانه‌ای بود، ولی این اتفاق نیفتاد و در تاریخ خواهند نوشت که اسرائیل با کمک ایالات‌متحده امریکا و منظومه غربی و حتی ناتو نتوانست در ایران کاری از پیش ببرد و یادتان باشد که بلافاصله بعد از ده روز، مذاکرات اروپا با تهران درخواست شد که بیایید مذاکره کنیم و از مکانیسم ماشه استفاده نکنیم.

معمولاً وقتی شما به هر دلیلی چه از طریق مقاومت و چه از طریق تهاجم، قدرت‌نمایی می‌کنید قدرت چانه‌زنی شما هم بالا می‌رود، اینکه شما بلافاصله بتوانید قانون تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تصویب برسانید و شورای نگهبان نیز بعدازظهر آن را تصویب کند و شب ابلاغ شود و از فردا صبح نیز انجام شود، تمامی این‌ها به لحاظ قدرت معنا دارد.

س: البته دینامیزم آن مصوبه هم مشروط به تشخیص شورای عالی امنیت است و از این طریق دست وزارت امور خارجه برای امتیاز دادن و امتیاز گرفتن باز می‌شود.

آقای شمس‌الواعظین: وقتی این اتفاق می‌افتد، قدرت شما محفوظ می‎ماند و قدرت چانه‌زنی شما افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه به احتمال زیاد در مذاکرات، طرف مقابل با دادن پاره‌ای از امتیازها کوتاه خواهد آمد.

س: آیا اسرائیل به کمک عوامل موساد، عملیات با این ریزپرنده‌ها را انجام می‌داد یا عمدتاً با عوامل مجاهدین و فرشگردی‎های سلطنت‌طلب؟ چراکه هم رضا پهلوی و هم خانم مریم رجوی حمایت کردند.

آقای شمس‌الواعظین: من واقعاً نمی‌دانم. جواب این پرسش را سازمان‌های امنیتی می‌دانند، چراکه ظاهراً شبکه‌های آن‌ها را پیدا کرده‌اند و این‌ها در جاهایی پناهگاه داشتند که خیلی وسیع هم بوده است که نیروهای امنیتی دچار شگفتی شده‌اند. جالب است حتی برخی جاها نیز مجوز ساخت بعضی از این قطعات را داشته‌اند، برای نمونه برخی از این اتباع افغانستانی که دستگیر شدند در اعترافات خود گفته‌اند ما در کارخانه‌ای کار می‌کردیم که مجوز دارد.

س: بله مردم اسم مجوزدهنده را نیز می‌دانند. پیش‌بینی شما از آینده چیست؟

آقای شمس‌الواعظین: من به‌سختی می‌توانم آینده را پیش‌بینی کنم، ولی به نظرم، اسرائیل در میان‌مدت دست به هیچ اقدامی نمی‌زند؛ البته جنگ روانی را با گستردگی هرچه ‌تمام‌تر دنبال می‌کند، به‌قدری که خیلی‌ها را ترسانده است، ولی م خیلی بعید می‌دانم اسرائیل بتواند تجربه دوازده‌روزه جنگ را حتی در مقیاس‌های کوچک تکرار کند، اما به‌صورت پراکنده به دنبال بهانه می‌گردد. برای نمونه فردو زده نشده است، یا یک بخشی از آن مانده است، یا ممکن است این اتفاق در جاهای حساس تکرار شود، اما در مناطق شهری بعید می‌دانم چنین اتفاقی تکرار شود، چون ضربه بدی می‌خورد، زیرا هم اسرائیل و هم ایالات‌متحده از این موضوع مطلع هستند. یک بار دیگر مردم ایران حول دولت مرکزی متحد شدند و برخی از اختلافات را کمرنگ شد؛ در حدی که برخی می‌گویند این وحدت محصول حمله مستقیم اسرائیل و ایالات‌متحده به ایران است که پروژه مخالفت با حکومت و تضعیف حکومت و در نتیجه دست به انقلاب زدن و سرنگونی و براندازی را خیلی به عقب انداخت.

س: خانم مسیح علی‌نژاد ادعا کرد اسرائیل بیست سال کار براندازی ما را عقب انداخت.

آقای شمس‌الواعظین: حالا نمی‌دانم در این بیست سال چه کاری می‌خواست انجام دهد، ولی این حرف کاملاً درست است که اوضاع ایران پس از این جنگ می‌تواند به روابط نهادینه بین دولت و ملت تبدیل شود. من همیشه پیش‌بینی می‌کردم بازسازی روابط بین مردم و دولت نیاز به یک تحول راهبردی دارد؛ این تحول راهبردی با جنگ اسرائیل و امریکا علیه ایران به دست آمد، اگر ما بتوانیم از آن حراست و پاسداری کنیم، به سود ایران خواهد بود.

س: آقای رئیس‌جمهور که در کابینه صحبت می‌کرد گفت، اولین کار، تغییر نگرش نظام جمهوری اسلامی نسبت به مردم ایران است.

آقای شمس‌الواعظین: ببینید باید این مسائل را کنار بگذارد، ایران باید از سخت‌گیری‌هایش علیه بانوان در ارتباط با حجاب دست بردارد و همه قوانین مربوط به این موضوع را از بین ببرد، رسانه‌ها را آزاد کند، مخالفان سیاسی را بلافاصله از زندان آزاد کند تا آن‌ها بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. درواقع ما از جاهایی ضربه دیدیم که حکومت فکرش را نمی‌کرد.

س: چند روز است بی‌بی‌سی و به‌ویژه اینترنشنال یک کاری را آغاز کردند و می‌گویند ایران خشم و ناراحتی از شکستی که خورده را بر سر مخالفان خود خالی می‌کند منظورشان این است که می‌خواهند اگر مخالفی را اعدام کنند با عنوان جاسوسی اعدام کنند.

آقای شمس‌الواعظین: از هم‌اکنون این رسانه‌ها می‌گویند به بهانه جاسوسی فردی اعدام شد و موج دستگیری‌ها را به دهه ۶۰ شباهت می‌دهند. از این به بعد تمام کسانی که عوامل داخلی در جهت همکاری با اسرائیل بودند، یعنی هر نیرویی که با اسرائیل قرارداد بسته بوده و کاری می‌کرده، همه این‌ها مبارز راه آزادی تلقی خواهند شد.

• < قبلی
• بعدی >